Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Qurbonni qidirish. 
Qurbonni qidirish usuli bo‘yicha viruslar ikkita 
sinfga bo‘linadi. Birinchi sinfga operatsion tizim funksiyalaridan 
foydalanib faol qidirishni amalga oshiruvchi viruslar kiradi. Ikkinchi 
sinfga qidirishning passiv mexanizmlarini amalga oshiruvchi, ya’ni 
dasturiy fayllarga tuzoq qo‘yuvchi viruslar taalluqli. 
Topilgan qurbonni zaharlash.
Oddiy holda zaharlash deganda 
qurbon sifatida tanlangan obyektda virus kodining o‘z-o‘zini nusxalashi 
tushuniladi. 
Avval fayl viruslarining zaharlash xususiyatlarini ko‘raylik. Bunda 
ikkita sinf viruslari farqlanadi. Birinchi sinf viruslari o‘zining kodini 
dasturiy faylga bevosita kiritmaydi, balki fayl nomini o‘zgartirib, virus 
badani bo‘lgan yangi faylni yaratadi. Ikkinchi sinfga qurbon fayllariga 
bevosita kiruvchi viruslar taalluqli. Bu viruslar kiritilish joylari bilan 
xarakterlanadi. Quyidagi variantlar bo‘lishi mumkin: 

---

193 
1. Fayl boshiga kiritish.
Ushbu usul MS-DOSning 
com-
fayllari 
uchun eng qulay hisoblanadi, chunki ushbu formatda xizmatchi 
sarlavhalar ko‘zda tutilgan. 
2. Fayl oxiriga kiritish.
Bu usul eng ko‘p tarqalgan bo‘lib, viruslar 
kodiga boshqarishni uzatish dasturning birinchi komandasi (
com
) yoki 
fayl sarlavhasini (
exe
) modifikatsiyalash orqali ta’minlanadi. 
3. Fayl o‘rtasiga kiritish.
Odatda bu usuldan viruslar strukturasi 
oldindan ma’lum fayllarga (masalan, 
Command.com
fayli) yoki 
tarkibida bir xil qiymatli baytlar ketma-ketligi bo‘lgan, uzunligi virus 
joylashishiga yetarli fayllarga tatbiqan foydalaniladi. 
Yuklama viruslar uchun zaharlash bosqichining xususiyatlari ular 
kiritiluvchi obyektlar – qayishqoq va qattiq disklarning yuklanish 
sektorlarining sifati va qattiq diskning bosh yuklama yozuvi (MBR) 
orqali aniqlanadi. Asosiy muammo-ushbu obyekt o‘lchamlarining 
chegaralanganligi. Shu sababli, viruslar o‘zlarining qurbon joyida 
sig‘magan qismini diskda saqlashi, hamda zaharlangan yuklovchi 
original kodini tashishi lozim. 
Makroviruslar uchun zaharlash jarayoni tanlangan hujjat-qurbonda 
virus kodini saqlashdan iborat. Ba’zi axborotni ishlash dasturlari uchun 
buni amalga oshirish oson emas, chunki hujjat fayllari formatining 
makroprogrammalarni saqlashi ko‘zda tutilmagan bo‘lishi mumkin.