Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

Büyükorhan Granitoyidi Kuzey Kenarının Petrografisi Ve Yan Kayaçlarla İlişkisi (Orhaneli Batısı, Bursa).

Bursa Orhaneli batısı ve güneyini kapsayan bölgede yapılan petrojenik araştırmalar ile bölgenin jeolojik evrimi açıklanabilmektedir. Büyükorhan Granitoyidi ve metamorfik temel kayaları arasındaki ilişkiler ortaya konulmuştur.

Sırıl Metamorfikleri içinde metabazit, metapelit ve üst seviyelerde kalkşistlere rastlanılmıştır. Kalkşist-Çatalca Mermeri geçişinde kireçtaşı ve kuvars çakıllarından oluşmuş taban konglomerasının bulunması aradaki uyumsuzluğu kanıtlar. Eski çalışmalarda Sırıl Metamorfikleri Paleozoyik yaşlı, üzerinde bulunan Çatalca Mermeri ise Mesozoyik yaşlı olduğu belirtilmiştir (Lisenbee, 1972).

Üst Kretase’de bindirme ile metamorfik temelin üzerine gelen Orhaneli Ofiyoliti sahanın batısında dar bir alanda yüzlek vermektedir. Bu birim dunit, harzburjit ve gabro türü ultramafik-mafik kayaçlardan oluşmaktadır.

İnceleme alanının güneyinde yayılım gösteren Eosen yaşlı Büyükorhan Granitoyidi yer almaktadır. Granitoyidde yapılan saha ve petrografik incelemeler sonucunda üç ayrı fasiyes belirlenmiştir: Sadağ köyü güneyinde Sırıl Metamorfiklerine yakın porfir dokulu kenar zonu fasiyesi, Çakıryenice köyü ve civarında açık renkli, iri K-feldspat tanelerinden oluşan fasiyes ve güneye doğru geniş alanda yüzlek veren amfibol-biyotitli normal fasiyes olarak ayırtlanmıştır.

Granitoyid kuzey kesiminde yer alan kalın endoskarn fasiyesi, Çatalca Mermerinin bölgede önceden granitoyidin üzerinde örtü şeklinde yeraldığını fakat aşınmayla kaybolduğunu kanıtlar. Endoskarn kayaları, yapılan mineraloji-petrografik ve kimyasal analizler sonucunda alkali feldspat, Ca-Fe’li piroksen (Diyopsit-hedenberjit) ve granat (Andradit) minerallerini içeren siyenit bileşiminde olduğu belirlenmiştir.

Büyükorhan Granitoyidinin kuzey dokanağında yeralan Sırıl Metamorfiklerini kesmesi sonucunda kontak metamorfizma zonunda pelitik kökenli hornfels kayaları gözlenmiştir. Bu kayaların piroksen-hornfels fasiyesi koşullarından etkilendiği ve Sillimanit-andalusit-kordiyerit parajenezini gösterdiği saptanmaktadır. Granitoyid içinde kalkşist kökenli ksenolit parçalarında ise hornblend-hornfels fasiyes koşullarında diyopsit-hedenberjit ve hornblend parajenezi belirlenmiştir. Her iki grup hornfels örnekleri de iç kontak zonunu karakterize etmektedir.