Tibbiy biologiya

Hozirgi amfibiyalar tangachasiz boʻlgan, gazlar almashinuvida ishtirok etuvchi yupqa silliq teriga ega. Amfibiyalar teri epiteliysi ko‘p qavatli va yassi bo‘lib muguzlanuvchandir. Unda juda ko‘p bezlar bo‘ladi:
- teri orqali nafas olishni osonlashtiradi
- terini qurib qolishdan saqlaydi
- dushmanlaridan himoya qilish
Sudralib yuruvchilarda (butunlay quruqlikda yashashga oʻtgan) nafas olishda ishtitok etmaydigan quruq teriga egadir, tanasi muguz shoxli qobiq bilan qoplangan. Bu terini shikastlanish va qurib qolishdan saqlaydi. Toshbaqalarda tanasi orqa va qorin tomondan suyak hamda muguzdan iborat mustahkam kosa ~ qalqon hosil qilib, tanasi qoplangan bo‘ladi. Zamonaviy reptiliyalarda ter bezlari bo‘lmaydi (tullaydi).
Sutemizuvchilar terisi epidermis, derma va gipodermadan iborat
Umurtqalilarda teri epidarmis va korium qavatlariga ajratiladi
Ularning terisida quyidagi umumiylikka ahamiyat berish kerak:
1. Epidermis – koʼp qavatli muguzlanuvchi epiteliy boʼlib, uning xosilalari turli tuzilishdagi bezlardir
2. Korium – zich tolali shakllanmagan biriktiruvchi toʼqimadan tuzilib, undagi kollagen va elastik tolalar turli yoʼnalishda joylashadi
Umurtqalilar terisining ontofilogenezdagi solishtirma anatomiyasi:
Аmfibiyalarning terisi yalangʼoch, yaʼni tangachalarsiz boʼladi. Teri bezlari ajratadigan shilimshiq terini qurib qolishdan saqlab turadi, bundan tashqari, u bakteriotsid taʼsiriga ham ega. Аyrim amfibiyalar terisidagi zaharli bezlar mahsuli ularni dushmanidan himoya qiladi
Qushlar terisi juda yupqa boʼlishi, bez tutmasligi (quymich bezidan tashqari), patlar bilan qoplanganligi bilan xarakterlanadi. Qushlar oyogʼining terisi tipik shoxsimon tangachalar bilan qoplangan
Reptiliyalar terisi ularning quruqlikka moslanishida juda katta evolyutsion ahamiyatga ega. Reptiliyalar terisi epidermisning yuqori qatlami shoxlanib, kosa yoki tangachalar hosil qilib, tanani qurib qolishdan saqlaydi
Sutemizuvchilarninng terisi qatlamlari murakkab, jun bilan qoplangan, turli xil bezlarga boy boʼladi. Soch, tirnoq hamda turli bezlar epidermisning hosilalari hisoblanadi. Korium ayniqsa juda yaxshi rivojlangan, uning ostida teri osti yogʼ kletchatkasi ham rivojlanadi. Sut bezlari, teri bezlari, yogʼ bezlari sutemizuvchilar uchun xos boʼlgan bezlardir
Baliqlarning terisi plakoid va suyakli tangachalar bilan qoplangan. Epidermis bir hujayrali shilliq ishlovchi bezlar tutadi. Korium zich tolali biriktiruvchi toʼqimadan iborat