Tili, adabiyoti va folklori instituti, alisher navoiy nomidagi davlat adabiyot muzeyi, urganch davlat universiteti

Ədəbiyyat siyahısı 
1.
А. Рейтблат. "Детективная литература и русский читатель (вторая 
половина XIX-начало ХХ в.)." Книжное дело в России во второй 
половине XIX-начале XX века. 1994. 126-140 
2.
G.George. The Hard-boiled Detective Novel. In Detective Fiction, edited by 
Robin W. Winks. Woodstock, Vt., 1980, 100 p 
3.
 
В. Николаевич. Лёгкое чтение. Работы по теории и истории
 
детективного жанра. НГПУ, 2006, 50 c .
 
 
Açar sözlər: Detektiv, ədəbiyyat, tarix, mərhələ, xüsusiyyət 
Xülasə 

---

656 
“Detektiv” sözü latın dilindən tərcümədə mənası tədqiqat, axtarış, öyrənmə, 
həmçinin xəfiyyə deməkdir. Mənasından da göründüyü kimi müəmmalı cinayət 
hadisələrinin axtarışı, faktların məntiqi təhlil yolu ilə araşdırılması detektiv nəsrin 
başlıca xüsusiyyətidir. Cinayət, cinayətkarın cəzalandırılması, ədalətin bərpa 
olunması bir sözlə bu motivin kökləri qədim zamana qədər uzanır və müxtəlif 
xalqların dini görüşlərində, mifologiyasında da öz əksini tapmışdır. Dünyada baş 
verən cinayət proseslərinin artması ədəbiyyatda cinayət mövzularının yaranmasına 
zəmin yaratmışdır. Bu problem dövrün ədiblərini narahat etmiş və cinayət 
hadisələrinin qarşısının alınması üçün, cəmiyyətdə mövcud olan ziddiyyətli 
məqamların səbəblərini araşdıraraq öz əsərlərində əks etdirmişlər.
Dünya ədəbiyyatı mövzu və məzmun baxımından zəngin irsə malikdir. 
Ədəbi nümunələrdə təsvir olunan insan və cəmiyyət, zaman və məkan problemləri, 
təsvir edilmiş hadisələr illər keçsə də hər zaman aktuallıq səciyyəsini qoruyub 
saxlamışdır. Bu məqalədə detektiv nəsrin dünya ədəbiyyatında qədim izləri, 
təkamül mərhələləri, detektiv nəsrin prinsipləri və s. tədqiq edilmişdir. 
Key words: Detective, literature, history, stage, feature 
Abstract 
The word "detective" is translated from Latin and means research, search, 
study, as well as secret. As can be seen from its meaning, the search for mysterious 
criminal events and the investigation of facts through logical analysis are the main 
features of detective prose. Crime, punishment of the criminal, restoration of 
justice, in a word, the roots of this motive extend to ancient times and are reflected 
in the religious beliefs and mythology of various peoples. The increase in criminal 
processes in the world has created the basis for the emergence of criminal topics in 
literature. This problem worried the writers of the time, and in order to prevent 
criminal incidents, they investigated the causes of the conflicting points in the 
society and reflected them in their works. 
World literature has a rich heritage in terms of subject and content. The 
human and society, time and space problems described in the literary examples, the 
described events have always preserved their relevance even after many years. In 
this article, the ancient traces of detective prose in world literature, stages of 
evolution, principles of detective prose, etc. has been studied.