Tilshunoslik terminlarining shakliy strukturasi

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 4 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
 Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
DOI: 10.24411/2181-1385-2021-00720 

 
 
Academic Research, Uzbekistan 1208 www.ares.uz 
KIRISH 
Ma‟lumki, til va jamiyat bir-biri bilan chambarchas bog„langan. Jamiyatdagi 
o„zgarishlar tilda o„z ifodasini topishi zarur. Shu nuqtayi nazardan terminologiya 
tilshunoslikning tez o„zgaruvchan va murakkab tuzilishga ega sohasi hisoblanadi. 
Har bir fan terminlar tizimidir. Rus faylasufi P.A.Florenskiy terminlarning fandagi 
o„rnini quyidagicha izohlagan: “Fanning mohiyati terminologiyani tuzish, 
aniqrog„i, joy-joyiga qo„yishdan iborat…Terminlar hayoti fan tarixining o„zidir”. 
Tilshunoslik ham o„z lingvistik terminlariga ega. Til ta‟limiga lingvistik terminlar 
mohiyatini o„rganish asosida kechadigan jarayon sifatida qarash mumkin. Ona 
tilida terminlarning puxta ishlanishi va tartibga solinishi nafaqat darslik va 
qo„llanmalar yaratish, ona tilida dars olib borish uchun, balki ijtimoiy hayotda 
ham ahamiyati katta bo„lgan masaladir.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Rus tilshunosligida lingvistik terminlar turli yondashuvlar asosida keng 
tadqiq etilgan. Y.A.Kolesnikovaning “Русская лингвистическая терминология 
второй половины ХVIII. – первой трети ХХ вв.”, T.V.Jerebeloning “Словарь 
лингвистических терминов”, Z.I.Yevloyevaning “Русская лингвистическая 
терминология в эволютивном аспекте”, V.A.Tatarinovaning “Введение в 
научной оборот значительного количества лингвистических терминов 
объясняется целесообразностью проследить и продемонстрировать 
динамику развития терминосистемы” nomli ishlari buning yaqqol dalilidir. 
Xususan, Yevloyeva tadqiqotida rus lingvistik terminologiyasini tartibga solish 
bo„yicha terminografik ishlar, adabiy tilning tarkibiy qismi sifatida lingvistik 
terminologiyani o„rganish aspekti, XIX-XX asrlarda lingvistik terminologiyaning 
rivojlanish xususiyatlari, freym tahlilning terminologiya taraqqiyotini
ifodalashdagi o„rni, rus terminologiyasining so„z yaratish imkoniyatlari haqida fikr 
yuritilgan. Shuningdek, xalqaro notijorat tashkilot – SIL tomonidan yaratilgan 
ingliz lingvistik terminlari glossariyi hamda fransuz-ingliz lingvistik terminlari 
glossariyi ham lingvistik terminlar tadqiqi mahsulidir. Ingliz lingvistik terminlari 
glossariyi 900 mingdan ortiq terminlardan tashkil topgan bo„lib, har bir terminning 
ta‟rifi va manbasi keltirilgan. Ko„p maqolalar muhokama, misollar, terminning 
ierarxik tuzilishi va boshqa qo„shimcha ma‟lumotlarni o„z ichiga oladi. Dastlab 
tilshunoslar uchun tezkor ma‟lumot vositasi sifatida bosh muharrir Eugene E.Loos
va muharrirlar Susan Anderson, Dwight H.Day, Paul C.Jordan hamda J.Douglas 

---