Sodda terminlar. Sodda terminlar ot turkumiga mansub bo„lib, bir o„zak va
shakliy-ma‟noviy yaxlitlikka ega bo„ladi. Masalan: ot, sifat, son, ega, bog‘lovchi,
nutq, omonim, sinonim, metafora, uslubiyat, harf, matn, gap, vergul, nuqta va b.
Sodda terminlar derivatsion xususiyatlariga ko„ra sodda tub terminlar va sodda
yasama terminlarga bo„linadi:
– sodda tub terminlar: til, nutq, urg‘u, termin, lug‘at, asos, fe’l, ravish, kesim, ega,
hol, tire, iqtibos, kinoya, sinekdoxa, me’yor, nisbat, paronim, bo‘g‘in va h.k.
– sodda yasama terminlar: tilshunoslik, lug‘atshunoslik, taklifnoma, tabriknoma,
ifodalilik, uslubiyat, sifatdosh, ravishdosh, to‘plam, yozuv, turlanish kabi.
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES
VOLUME 2 | ISSUE 4 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
DOI: 10.24411/2181-1385-2021-00720
Academic Research, Uzbekistan 1210 www.ares.uz
Qo‘shma terminlar. Bunday terminlar birdan ortiq o„zak birikuvidan iborat
qo„shma so„zlar hisoblanadi. Ona tili darsliklaridagi lingvistik terminlarning ushbu
ko„rinishi faqat o„zlashgan qatlamga tegishli bo„lib, ularga o„zbek tilida tub termin
sifatida qaraladi: leksikologiya, leksikografiya, orfoepiya, orfografiya…
Juft terminlar. Juft terminlar ikki so„zning juftlanishi asosida hosil bo„ladi. Biz
tadqiqot davomida birgina so‘z-gap juft terminiga duch keldik.
Termin-birikmalar. Barcha terminosistemalarda kuzatilgani kabi lingvistik
terminlarimiz orasida ham termin-birikmalar miqdori ustuvorlik kasb etadi.
Birikma-terminlar birdan ortiq leksik birlikdan tashkil topadi va birikma holatida
bo„ladi: unli tovush, nutq a’zosi, bosh so‘z, hikoya matni, so‘z yasovchi
qo‘shimcha, sodda yasama so‘z, fe’lning vazifa shakllari, buyruq-istak mayli,
otlashgan sifat, vazifadosh bog‘lovchi, adabiy me’yor, nutqning boyligi, nutqning
jo‘yaliligi va b. Ona tili darsliklarida ifodalangan lingvistik termin-birikmalarni
tarkib nuqtayi nazaridan guruhlaymiz:
Dostları ilə paylaş: |
