GRAMMATIK KATEGORIYA ing. grammatical category.
nem . grammatische Kate-
gorie,
rus . grammaticheskaya kategoriya.
MAVZUGA OID ASOSIY MASALALAR BAYONI Grammatika - yunoncha harf yozish san’ati ma’nosini ifodalaydi. Gram-
matika tilshunoslikning bo’limlaridan biridir. U tildagi so’zlarning shakllari va gap
turlari bilan shug’ullanadi. U so’z birikmalari va gap bo’laklarini turlanish va tusla nish
(paradigmatika) nuqtai nazardan tadqiq qiladi, so’zlar orasidagi le ksik-semantik
aloqalarni tekshiradi. Grammatika so’z turkumlari va gaplarning tuzulishini o’rganadi.
Grammatikaning ko’pgina t a r m o q l a r i mavjud:
1.
T a sh q i grammatika - so’z turkumlarining gapdagi vazifalarini o’rganadi.
2.
I ch k i grammatika - so’zlarning morfologik va ritmo-melodik jihatdan tuzilishini
tekshiradi.
3.
D e s k r e p t i v (izohli) grammatika. Izohlash metodi asosida so’z, so’z birikmalari
va gaplarning qat’iy sinxronik izohini o’rganadi.
4.
T a r i x i y grammatika tilning turli davrdagi tarixiy taraqqiyot yollarini
chog’ishtirgan holda so’zlar va so’z birikmalari va gaplarning nutq birligi sifatida te k-
shiradi.
5.
Q i y o s i y grammatika kelib chiqishi bir bo’lgan yoki bir bo’lmagan turli tillarning
grammatik qurilishini qiyoslash asosida tadqiq qiladi.
6.
Q i y o s i y - t a r i x i y grammatika til hodisalarining tarixiy rivojlanish bo sqichla-
rini qiyosiy jihatdan o’rganadi.
7.
A k a d e m i k grammatika ma’lum davrning (mamlakatning) asosiy ilmiy tas hkiloti
tomonidan ma’qullangan normativ grammatikasidir.
8.
N o r m a t i v grammatika til hodisalariga oid qoidalarga ma’lum norma belg ilaydi,
ya’ni to’g’ri va na’munali so’z shakllari va sintaktik qurilma modellarini tavsiya etadi.
Grammatika o’z
