Tálim bilimlendiriw sistemasında kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw

JPEG
yaki 
JPG
(Joint Photographic Experts Group) Web tegi ekinshi eń 
taniqli grafika formati esaplanadı. Ol reń tuwirisinda 24 razryadli informasiyaǵa 
iye boladı. Bul GIF-formatindaǵi 256 reńnen parqli túrde 16,77 mln. reń degenidir. 
JPEG da joǵaltiwli tiǵizlawdan paydaaniladi. Bul sonı ańlatadi, tiǵizlaw 
protsessinde kórinis tuwirisindaǵi informaciya shıǵarıp jiberiledi, biraq ayrimlari 
kórinis spatinin jamanlasiwina ziyan keltirmeydi hám hátteki (kóbinshe)
sezilmeydi.
Reńlerdi baylanıslı halda bir birine ótetúgin fotosúwret yaki iqtiyariy 
kórinislerdi JPEG-formatinda saqlaǵan jaqsi, sebebi ol kishi kólemdegi faylǵa 
siyatúgin kórinislerdiń bir qansha joqarı spatin usinadi. Soǵan qaramastan, JPEG 
bir túrli reńdegi grafika kórinisleri ushın eń jaqsi qarar esaplanbaydi, sebebi bul 
format reńlerge qal-qa daqlar payda etedi hám sońǵi fayl adette, sonday kórinis 
ushın GIF faylǵa qaraǵanda biraz úlken boldi. 
 PNG
(Portable Network Graphic) Web da hár dayim islew ushın basekilasip 
atırǵan ushınshi grafika formati esaplanadı. Bazi bir abzalliqlarǵa qaramastan 
1994- jildan berli onsha kóp paydalanilmay atır. PNG Web ta aymaqliq format 
boliw ushın bárshe imkaniyatlarǵa iye. Tap sonıń ushın da ol «úlken úshlikke » 
kirititilgen. PNG joǵaltiwsiz tiǵizlaw sxemasinan paydalanilǵan halda 8-razryadli 
indeksatsiya qilinǵan reńlerdi, 16-razryadli yarim tonlardı yaki 24-razryadli toli 
reńli kórinislerdi qollap- quwatlawi múmkin. Bul kórinistiń bir qansha joqarı 
spatin, bazida bolsa GIF-formati menen salistirǵanda kishirek kólemdegi fayldi 
táminleydi. Bunnan tısqarı, PNG fayllari bir neshe ajayip funktsiyalarǵa iye, 
máselen gamma koeffitsentin basqarıw hám tiniqliqtiń ózgerttirilgen dárejeleri. 
 Kórinisler fayliniń ajirata alıwı hám ólshemi
. Web kórinisleri tek ǵana 
display ekraninda jaylasqani sebepli, olardıń ajirata alıwin dyumdaǵi piksellerde 
(ppi-pixels per inch) ólshew texnik tárepinen tuwrı boladı. Ajirata alıwdi 
ólshewdiń basqa birligi – dyumdaǵi noqatlar sanı (dpi-dots per inch) baspa 
kórinislerdiń ajirata alıwina tiyisli hám baspadan shiǵaratuǵin qurılmaniń ajirata 
alıwina baylanıslı boladı. 

---

138 
Grafikaniń haqıyqıy ólshemleri displeydiń ajirata alıwǵa baylanıslı bolǵanliǵi, 
web-ortaliǵi ushın dyumlarda ólshew namaqbul, ólshewdin birden bir zárúr birligi 
piksel bolmaqta. 
Kórinisti 72 ppi ajirata alıw menen jaratiw qolay (ekranda usiniw ushın ul eń 
zárúr variant), buda piksellerdegi ulıwmaliq ólshemlerge itibar beriw kerek. 
Webde grafika jaratiw protsessinde dyumlardı ulıwma isletpew múmkin. 
Kórinistiń bettegi basqa kórinisler menen salistirilǵan ólshemi hám brauzer 
aynasiniń ulıwmaliq ólshemi zárur bolıp esaplanadı. 
Maselen, kópshilik paydalanıwshılar elege deyin 640x480 pikseldegi ajirata 
alıwli 14-dyumli displeylerdi isletedi. Ekranniń bárshe ornin grafika qoyilmasi 
menen tolıq toldiriw ushın onıń keńligin 600 pikseldan asirmaytuǵin qılıw kerek. 
Bettegi basqa túymesheler hám kórinislerdiń ólshemi 600 pikselli keńlikke iye 
banerge qaraǵanda piksellerde ólshew kerek.