To sh k en t d a V la t y ur idik institu ti

Jinoyat va jazo. 
Zardushtiylik aqidasiga ko‘ra, yolg‘on gapirish, 
birovni aldash gunoh, ya'ni jinoyat hisoblanadi. Tabiatga nisbatan qo‘pol
28

---

muomalada bo'lganlarga ham jazolar tayinlangan, yer, suv, tuproq, olov, 
muqaddas hisoblangan.
«Avesto»ning «Videvdat» qismining 5-bobida tabiat va atrof-muhitni 
bulg‘aydigan va turli kasalliklar tarqatadigan hayvon va hashoratlarni 
yo'qotishga kuchli da'vat etilsa-da, lekin uy jonivorlarini ehtiyot qilishga 
chaqirilgan. Suv yoki (OV) itini o ‘ldirgan kishi 10.000 barsuk, 10.000 
ruhiyatni tetiklashtiradigan o ‘simlik bargi terib berish lozim. Shuningdek, 
u 1000 ta echkiemar, 1000 ta suv qo‘ng‘izi, 1000 ta kasal tarqatuvchi 
pashshani o ‘ldirib gunohini yuvishi lozim bo'lgan.
Bu haqidagi qonunlar «Avesto»ning «Videvdat («Viy dayevo datem- 
oromiycha devlarga qarshi qonun») nomi bilan atalgan bobida shaxsning 
suvdan foydalanish, jinoyat va jazo, oila-nikoh, mulki bilan bogiiq 
huquqlami tartibga soluvchi qoidalar o ‘z aksini topgan. Ushbu qonunning 
13-15 boblarida suvni tejash, uni qadrlash, undan unumli foydalanish 
haqidagi qoidalar bitilgan. Unda har kuni ikki marta sug‘orish mumkinligi, 
har bir ekin ekuvchi bir belkurak kenglik va chuqurlikdagi ariqqa 
sig‘adigan suv olishga haqli ekanligi, suvni taqsimlash ishlarini kohinlar 
amalga oshirganligidan dalolat beradi. Jumladan, odam yoki it o'ligini 
yerga ko‘mib uni olti oygacha qazib olmagan kishi ming darra, agar bir 
yilgacha qazib olmasa, u holda uni 2 ming darra urish bilan jazolanishi 
ko'rsatilgan.
«Videvdat»da murdani yoqqan kishiga nisbatan o ‘lim jazosi 
belgilangan. Sudya vazifasini kohinlar, jamoa boshliqlari amalga oshirgan.
«Asha» ya'ni haqiqatning ilohiy ifodasi bo‘lib, bunga ko‘ra, ikki xil 
majburiyat tan olinadi. 1-si biror harakatni sodir etish yoki etmaslik 
majburiyati, 2-si bu bitim yoki shartnoma hisoblanib bunga ko‘ra tomonlar 
o ‘zaro biron narsa to‘g ‘risida kelishishadi. Ikkala holda ham, kuch ichilgan 
qasamda bo‘ladi. U kuch ilohiy hisoblangan, qasam ichib ahd qilgan 
kishini o‘z ahdini bajarmagan yoki uni buzgan hollarda haqligini isbotlash 
uchun