To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

6.4.3. Betonning kirishishi va kengayishi
Betonning kirishishi natijasida o‘lchamlari o‘zgaradi, ichki zo‘riqish- 
lar hosil bo‘lib, mikroyoriqlar paydo boMadi.
Betonda hosil boMadigan asosiy kirishish qorishma tayyorlanayot- 
ganda qo‘shilgan ortiqcha suvning miqdoriga bogMiq boMadi.
Betonning kirishishi natijasida hosil boMadigan ichki zo‘riqish tayyor­
langan buyumning qalinligiga bogMiq boMadi. Massiv konstruksiyalarda 
yuza qismlari qurib, ichki qismlari nam boMsa, beton notekis kirishadi, 
natijada sement toshi va toMdirgichlar kontakt yuzasida mikroyoriqlar 
hosil boMadi.
Betonda hosil boMadigan kirishishni kamaytirish uchun suv miqdorini 
kamaytirish, toMdirgichlar fraksiyalari uzluksizligini ta’minlash kerak. 
Sement toshi tarkibiga m ayda va yirik toMdirgichlarning kiritilishi 
mutanosib ravishda kirishishini kamaytiradi.
Bino va inshootlaming tashqi qismlari, gidrotexnik inshootlar, avtomo- 
bil yoMIari, aerodrom qoplamalari qurilishida ishlatilgan beton doimo suv 
bilan hoMIanib qurib turadi. Betonda namlikning ko‘payishi va kamayishi
84

---

kirishish hamda shishishdan hosil bo‘ladigan ichki zo‘riqishlarni va 
mikroyoriqlami keltirib chiqaradi.
6.4.4. Betonning gidrofizik xossalari
Suv shimuvctfapligi. 
Beton qorishmasi tayyorlanayotganda aralash- 
tirilgan suvning bir qism i bug'lanishi, havo pufakchalarining to ‘la 
chiqib ketmasligi natijasida betonda g ‘ovaklar hosil bo‘ladi. Betonning 
suv shimuvchanligi g‘ovakligiga bog‘liq bo‘lib, og‘ir betonlarda massa 
bo‘yicha 2-3 foiz. Beton suv shimganda dastlabki davrda yumshaydi va 
mustahkamligi kamayadi. Bunday holat g ‘ovak to‘ldirgichlar asosidagi 
yengil betonlar va yacheykali betonlarda ko‘proq kuzatiladi. Betonning suv 
o ‘tkazmaslik, sovuqqa chidamlilik va agressiv muhitlarga bardoshliligini 
belgilaydi.