Toksikologiya asoslari doc
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- — o’rtacha safdan chiqaruvchi miqdori va kontsentratsiyasi
|
kontsentratsiyasi
deb biror hajm birligidagi mikdoriga aytiladi. Kontsentratsiya — litr (mg/l), (g/l), (g/m ) gramm yoki milligrammlarda ifodalanadi. Suvning va havoning qay darajada zararlanganligi shu tarifda belgilanadi. Zaharlovchi moddaning maydon birligiga to’g`ri keladigan miqdori zaharlanish tig`izligi deb ataladi. Bir metr kvadratdagi zaharlovchi modda grammlar bilan ifodalanadi (g/m ). Joylar, yo’llar va texnika buyumlarining zaharlanish darajasi ana shunday ifodalanadi. Toksikologiyada zaharlovchi moddalarning zaharlilik darajasini belgilash uchun quyidagi tushunchalardan foydalaniladi: — yo’l qo’ysa bo’ladigan kontsentratsiyasi va miqdori — bunda zaharlovchi modda uzoq muddat ichida ta`sir qilsa ham kishi organizmida hech qanday o’zgarish yuzaga kelmaydi; — bo’sag`a miqdori yoki kontsentratsiyasi — bunda engil darajadagi klinik alomatlar paydo bo’ladi, ish qobiliyati pasayib ketadi; — o’rtacha safdan chiqaruvchi miqdori va kontsentratsiyasi — kishilar va 50% i ish bajarish xususiyatini yo’qotadi va IC 50 va ID 50 belgilari bilan ifodalanadi. www.ziyouz.com kutubxonasi 7 Bu erda I — ingliz so’zining birinchi harfi bo’lib, Incapacitating — qobiliyatsiz, qobiliyati yo’q degan ma`noni bildiradi; — o’ldiradigan o’rtacha miqdor va kontsentratsiyasi — bunda zaharlangan kishilarning 50% i halok bo’ladi va CL 50 , DL 50 lar bilan ifodalanadi; — absolyut o’ldiradigan miqdori yoki kontsentratsiyasi — bunda zaharlanganlarning 90—100% i halok bo’ladi va SL 50 , DL 50 bilan ifodalanadi. Zaharlovchi moddaning organizmda qanday patologik jarayonlar rivojlanishiga olib kelishi ko’p jihatdan organizmda zaharlovchi moddaning qanday biotransformatsiyaga uchrashiga bog`liq Agar organizmga tushgan zaharlovchi modda miqdori ma`lum vaqt ichida kam miqdorda chiqarilsa, unda organizmda asta- sekinlik bilan to’planib boradi. Buning natijasida zaharlovchi moddaning ta`sir kuchi va ta`sir muddati oshib boradi, ya`ni kumulyatsiya hosil bo’ladi. Kumulyatsiya ikki xilda bo’ladi: 1. Moddiy kumulyatsiya —bunda zaharlovchi modda organizmda sof holda to’planib boradi. 2. Funktsional kumulyatsiya — zaharlovchi modda organizmga ta`sir kuchini to’plab boradi. Zaharlovchi modda to’qimalarda to’planib borgani bilan ularda qaytmas o’zgarishlarni keltirib chiqarmaydi. lekin uning funktsiyasiga kuchli ta`sir ko’rsatadi. SHuning uchun organizmga tushadigan zaharlovchi moddalarning miqdorsi va kontsentratsiyasi hal kiluvchi ahamiyatga ega. www.ziyouz.com kutubxonasi |