Toshkent 2020 yil


Ikkilamchi suksessiya (merosxo'rlik)



Yüklə 8,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə92/452
tarix28.11.2023
ölçüsü8,64 Mb.
#168408
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   452
EKOLOGIYA. Дарслик.2020.Muftaydinov

Ikkilamchi suksessiya (merosxo'rlik)
mavjud bo'lgan joyda yangi bir jamoa 
paydo bo'lganda va tuproq yoki cho'kindi yig‘iladigan joyda paydo bo‗ladi. 
Bunday hududlarga; ishdan chiqqan qishloq xo'jalik dalalari, yonib ketgan yoki 
kesib tashlangan o'rmon hududlari, ifloslangan suv havzalari va boshqalar misol 
bo‗ladi. 
Suksessiya (merosxo'rlik) darajasi (tezligi) turlicha bo‗ladi

Birinchidan,
ketma-ketliklar uchun yuzlab va minglab yillar talab qilinadi. 
Ikkilamchidan
jarayon tez yuz beradi. O'rmonlarni yo'q qilish, o'rmon yong'inlari yoki tashlab 
ketilgan qishloq xo'jaligi yerlarida o'simlik biomassasini tiklash uchun 30-50 
yildan 250 yilgacha vaqt kerak bo'ladi. 
Muvaffaqiyatlar odatda rivojlanmagan 
muvozanatsiz jamoalarda boshlanadi, bunda: 
P organik moddalarning ishlab chiqarish 
darajasi, nafas olish tezligidan yuqori yoki 
past bo'ladi. Agar P = D (bu yerda D- nafas 
olish tezligi) bo‗lsa, Jamiyat yanada barqaror, 
yetuk holatga keladi, deb tushuniladi, P> D 
dan boshlansa 
avtotrof suksessiya
deyiladi. 
Agar, P geterotrof suktsessiya
deyiladi.. P / D nisbati ekotizim yetukligining 
funktsional ko'rsatkichidir. 
Avtotrof suksessiya
tabiatda keng 
tarqaladigan hodisa bo'lib, u notanish muhitda boshlanadi: tashlandiq yerlarda 
o'rmonlar paydo bo'lishi yoki vulqonlar otilgan va boshqa tabiiy ofatlardan keyin 
hayot tiklanishi. U avtotrof organizmlarning uzoq vaqt ustunligi bilan ajralib 
turadi, bunda P / D> 1 nisbati ketma-ketlikda P / D 1 ga teng bo'ladi. 
P> D bo'lganda, B ya‘ni, organizmlarining biomassasi asta-sekin o'sib boradi 
va biomassaning B / P ishlab chiqarishga nisbati, ya'ni organizmlarning hajmi 
oshadi. P ishlab chiqarish ko'paygan sari, D.ning nafas olishi uchun uning 
ahamiyati ham oshadi
21


Yüklə 8,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   452




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin