Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

Avtoritar (direktiv) uslubi yuqori markazlashgan yetakchilik, qaror qabul 
qilishda bir odam boshqaruvi va boʻysunuvchilari faoliyatiga nisbatan qat’iy nazoratga 
asoslangan. Boshliqning buyrugʻlarini ijro etish vazifasini bajaradi, u ularni 
faoliyatning darhol maqsadlariga qaratadi, lekin guruhning kelajakdagi rejalari va 
vazifalari haqida hisobot bermaydi. Yetakchilik usullari orasida buyruqlar, 
farmoyishlar, ta’qiblar, imtiyozlardan mahrum boʻlish hukm suradi. 
Demokratik (kollegial) uslubi oʻz boshliqlari bilan ochiq, oʻzaro axborot 
almashinuvida, muammoni muhokama qilishga asoslangan birgalikda qaror qabul 
qilishda, rahbar va boʻysinuvchilar oʻrtasida vakolatlar va majburiyatlarni 
taqsimlashda namoyon boʻlgan rahbarni yaxshi tushunishga asoslangan. Bunday 
holda, rahbar talab qiladigan, lekin adolatli. U har qanday tarzda oʻz boʻysinuvchilari 
tomonidan tashabbusni ragʻbatlantiradi, ular bilan muloyim va muloyim muloqot 
qiladi. Ushbu uslub guruhdagi qulay ruhiy muhit tufayli paydo boʻlgan nizolarning 
past darajadagi mojarolari va osonlik bilan bajarilishi bilan tavsiflanadi. 

---

125 
Liberal (ruxsat beruvchi) uslub boshqacha, chunki rahbar oʻz vazifalarini va 
mas’uliyatini boshqalarga almashtirib, boshqaruvda minimal ishtirok etadi. Uslub 
samarasiz. Uni faqat ijodiy, ilmiy guruhlarda qoʻllash mumkin, bu yerda har bir a’zo 
mustaqil va ijodiy shaxsga xosdir yoki haqiqiy rahbarlikni amalga oshiruvchi shaxs 
guruhida mavjud. 
Koʻrib chiqilgan yetakchilik uslublari har doim ham amaliy faoliyatda sof shaklda 
mavjud emas. 
 
12.4. Loyiha jamoasi motivatsiyasi 
Motivatsiya - bu shaxsni yoki guruhni tashkilotning maqsadlariga erishish 
uchun oʻz sa’y-harakatlarini kuchaytirishga undashdir. Zamonaviy gʻoyalar 
nazariyalari psixologik tadqiqotlardan olingan ma’lumotlarga asoslanadi. Ular 
odamlar ehtiyojlari roʻyxati va tuzilishini aniqlashga qaratilgan. 
Ehtiyojlar - bu harakatga ta’sir koʻrsatishga olib keladigan biror narsaning 
yetishmasligi. Ehtiyojlarni asosiy (boshlangʻich) va ikkilamchiga ajratish mumkin. 
Asosiy ehtiyojlar gen darajasida belgilanadi va fiziologik xarakterga ega. 
Ikkilamchi ehtiyojlar hayot tajribasi bilan birga paydo boʻladi. Ehtiyojlarini 
mukofotlar bilan qondirish mumkin. 
Mukofot - bu kishi oʻzi uchun qimmatli deb hisoblaydigan barcha narsalardir. 
Shu bilan birga, insonning oʻziga xosligini, uning qiymat tu’grisidagi shaxsiy 
tushunchasini hisobga olish kerak. Tashqi va ichki mukofotlar mavjud. 
Tashqi mukofot tashkilot tomonidan beriladi (ish haqi va boshqa toʻlovlar, pulli 
ovqat, shaxsiy tibbiy sugʻurta, ijtimoiy nafaqalar, past foizli kreditlar, xizmat bu’yicha 
siljishlar va boshqalar). 
Ichki mukofot toʻgʻridan-toʻgʻri ishning oʻzi (maqsadga erishishda muvaffaqiyat 
qozonish, oʻz-oʻzini qadrlash hissi) bilan beriladi. 
Jamoaning oʻziga xos xususiyatlariga va faoliyat sohasiga nisbatan motivatorlik 
tizimini rivojlantirish boshqaruv samaradorligini oshirishning asosiy zaxiralaridan 
biridir. 

---

126