Toshkent arxitektura qurilish instituti

Aksiyadorlik jamiyati
(AJ) –daromad olish maqsadida bir nechta 
jismoniy (fuqarolar) yoki yuridik shaxslarning birgalikda faoliyat olib borishi 
maqsadida birlashishi hisoblanadi.
Ushbu mulkchilik shaklining asosini aksiya tushunchasi tashkil qiladi. 
Aksiya 
– bu uning egasining (
aksiyador
) aksiyadorlik jamiyati sarmoyasida 
ishtirok etishidan dalolat berib, ushbu jamiyatning daromadining bir qismini 
dividend ko‘rinishida olish huquqini beradigan qimmatbaho qog‘oz hisoblanadi. 
Aksiyadorlik jamiyati (AJ) ma’lum bir aniq vositalarning (pul mablag‘lari, mol–
mulk va boshqalar) umumiy yig‘indisi to‘planishi yo‘li bilan vujudga keltirilib, 
bunda to‘plangan mablag‘ qiymati O‘zbekiston qonuniga (???) binoan oy 
davomida mehnatga to‘lanadigan minimal haq qiymatining 1000 baravaridan 
kam bo‘lmasligi belgilanadi. Bu qiymat Nizomda ko‘rsatilgan sarmoya tarkibini 

---

48 
tashkil qilib, nominal (belgilangan) qiymatga teng ma’lum miqdordagi 
aksiyalarga bo‘lib chiqiladi va aksiyador o‘z hissalari (
aksiyalar paketi
) 
doirasida huquqqa va o‘z navbatida, tegishli javobgarlikka ega bo‘lishlari qayd 
etiladi. Aksiyadorlik jamiyatida quyidagi uch boshqaruv organi mavjud: 

Aksiyadorlik yig‘ini
– aksiyadorlik jamiyatining oliy organi; 

Direktorlar Kengashi
– xo‘jalik va kadrlarga oid qarorlar asosida qabul 
qilinadi; 

Boshqaruv Raisi (prezident va h.k.) 
va uning apparati
 
– ijro organi 
hisoblanadi.
Ochiq va yopiq aksiyadorlik jamiyatlari o‘rtasidagi o‘zaro farq 
aksiyalarga egalik qilish uslublari asosida belgilanadi. Yopiq aksiyadorlik 
jamiyatida aksiyalar uning ta’sischilari o‘rtasida taqsimlansa, ochiq aksiyadorlik 
jamiyatida–aksiyalar oshkoralik asosida obuna tartibida sotiladi. Yopiq 
aksiyadorlik jamiyatlari rivojlanishi davomida ochiq turdagi aksiyadorlik 
jamiyatlariga aylantirilishi mumkin bo‘lib, bunda qo‘shimcha aksiyalar erkin 
sotuvga qo‘yiladi. Ochiq aksiyadorlik jamiyatida aksiyalar moliya birjalarida 
muomalaga (
kotirovka
) qo‘yiladi.