Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Tashxodjayev, M. G. Umarxodjayeva

Takrorlash uchun savollar 
 
1.
O‘zini va tashkilotdagi o‘z o‘rnini anglab yetish nima? 
2.
Kommunikatsiya tizimi va muloqot tilidagi farq nimada? 
3.
Tashqi ko‘rinishi, kiyinishi va o‘zi haqida tasavvur qilishda 
nimalarga e’tibor berish zarur? 
4.
Insonlar nimani va qanday yeyishi, urf-odatlar, bu sohadagi an’-
analar belgilab beradimi? 
5.
Vaqtni anglab yetish, unga munosabat va undan foydalanish 
turlari qanday? 
6.
Insonlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar qanday ajratiladi?
7.
Qadriyatlar va me’yorlar o‘rtasidagi farq qanday aniqlanadi? 
8.
Nimagadir ishonch va nimagadir munosabat yoki moyillik qanday 
belgilanadi? 
9.
Xodimlarni rivojlantirish va o‘qitish jarayonini qanday tashkil 
etish kerak? 
10.
Mehnat etikasi va motivatsiya qanday shakllanadi? 
 
 
 

---

44 
IV BOB. KORPORATIV MADANIYATNI TAHLIL QILISH 
VA BAHOLASH, HAMDA UNI BOSHQARISHNING ASOSI 
SIFATIDA 
 
4.1. Oliy ta’lim muassasalarida korporativ madaniyatni 
shakllantirish 
Zamonaviy sharoitda doimiy rivojlanish uchun tovar oliy dara-
jadagi muvaffaqiyatning asosiy omillari ularning raqobatbardoshligini 
ta’minlaydigan ta’lim muassasalari rentabellik, harakatchanlik, mos-
lashuvchanlik bor. Oliy ta’limda muammoni hal qilishi jiddiy va qiyin, 
tan olish kerakki, inert tizim hamda uning harakatchanligi muhitga 
moslashishi ijtimoiy muhitning yangi o‘zgaruvchan tashqi shartlari 
quyidagilardir: Kuchli satr-barcha subtitrlarni boshqarishga imkon 
beruvchi texnik vosita professor-o‘qituvchilarga bo‘linmalar, profes-
sor-o‘qituvchilar tarkibi maqsadlar, xodimlarning tashabbusini 
rag‘batlantirish, ta’minlash, raqobatdoshlik oliy ta’limning korporativ 
madaniyatiga kiradi. 
Zamonaviy globallashuv sharoitida oliy taʼlim muassasalarida 
taʼlim tizimining shakllanishi va rivojlanishi yangi innovatsion sharoit-
larga va iqtisodiyot talablariga muvofiqligini taʼminlashga barcha 
taʼlim muassasalari amalda harakat qilmoqdalar [7]. 
Korporativ madaniyat “Oliy ta’lim”ning qanchalik samarali yoki 
samarasiz ishlashini belgilovchi muhim tarkibiy qismi bo‘lib, ta’lim si-
fatini ta’minlovchi asosiy vosita hisoblanadi. Shuning uchun ham oliy 
ta’limning korporativ madaniyatini o‘rganish eng jadal rivojlanayotgan 
ilmiy yo‘nalishlardan biridir. 
Ta’lim xizmatlari bozorida yaxshi mavqega ega oliy ta’limni faol 
isloh qilishni boshlanishi bilan oliy ta’limlar sifat menejmenti tizimini 
jadal rivojlantirmoqda, iste’molchilarning talablarini hisobga olish bu 
faoliyat samaradorligini sezilarli darajada oshirish imkonini beradi. 
Lekin aksariyat hollarda uning faoliyati amalga oshirilayotgan 
o‘zgarishlar korxonaning dasturlari, boshqaruv uslubi, ishni bajarish 
usullari korxonaning korporativ madaniyatini tashkil qiladi, shuning 
uchun ham natijada oliy ta’limning faoliyati past deb baholanadi. 
Oliy ta’lim korporativ madaniyati ta’lim tizimining turli xil hayotiy 
shakllari, oliy ta’lim haqida o‘z-o‘zini tashkil etuvchi tizim sifatida 

---

45 
gapirish ilm-fanning o‘ziga xosligi, ta’lim berish erkinligi tamoyil-
lariga asoslangan va g‘oyani amalga oshirishning aniq usulini 
tushunish mumkin. 
Oliy ta’lim madaniyatining asosiy belgilari quyidagilar: 
– oliy ta’limning ko‘p funksionalligi (gen sifatida qobiliyat zamo-
naviy bilimlarni olish va ularning transferlarini ta’minlash); 
– ilmiy tadqiqotlarga aniq e’tibor (asosan fundamental tadqiqotlar); 
–“ilg‘or” ilmiy darajaga ega bo‘lgan ta’lim tizimining mavjudligi, 
shu jumladan, magistrantlar, tayanch doktorantlar va doktorantlar so-
nini oshirish; 
– iqtisodiyot, fan-texnologiyadagi innovatsion ilm-fanining zamo-
naviy yo‘nalishlariga, yuqori sektor ko‘rsatkichlarga e’tibor; 
– keng mutaxassisliklar, fizika-matematika fanlari, ijtimoiy fanlar, 
gumanitar bilim va innovatsion ta’lim; 
– xalqaro miqyosda ishlaydigan yuqori malakali o‘qituvchilar; 
– xalqaro fan va ta’lim tizimida oliy ta’lim muassasasining axborot 
ochiqligi, integratsiyasining yuqori darajasi; 
– o‘qituvchi metodologiyasining yangi yo‘nalishlari dunyo tajriba-
si va moslashuvchanligi, ilmiy tadqiqotlar; 
– talabalarni jalb qilishda tanlov va selektiv yondashuv; 
– oliy ta’lim atrofida maxsus intellektual atrof-muhitni 
shakllantirish; 
– ilm-fanga asoslangan korporativ axloqning mavjudligi, demo-
kratik qadriyatlar va ilmiy erkinliklar; 
– texnik-iqtisodiy makon, shu jumladan texno-mashinalar tuzilma-
larini oliy ta’lim o‘ziga xos ilmiy atrofida shakllantirish; 
– jahon ilmiy va ta’lim hamjamiyatida ushbu mintaqa umuman ol-
ganda mamlakatlar ichida yetakchilikka intilish. 
Oliy ta’limda korporativ madaniyatini o‘rgatish zarurligi bir 
tomondan, ilmiy bilimlarni tarjima qilish va yuqori malakali kadrlarni 
tayyorlash vazifasini bajaradigan, boshqa tomondan, o‘z an’analari, 
tarixi, g‘oyasi bo‘lgan madaniy hodisaning bir turi bo‘lgan ijtimoiy-
madaniy muassasa hisoblanadi. Bundan tashqari, universitetlar oliy 
ta’lim tizimining markaziy aloqasi, shuningdek, bilim, axborot va xiz-
mat ko‘rsatish sanoati markazi; asosiy ishlab chiqaruvchi va eng yangi 
madaniy, ijtimoiy, ta’lim, ilmiy va biznes axborot texnologiyalarining 

---

46 
birinchi iste’molchisi. Shuning uchun universitetning korporativ 
madaniyati doimo eng katta qiziqish uyg‘otadi [2]. 
Korporativ madaniyatni har qanday oliy taʼlim muassasasining 
strategik vazifasini hal etishning asosiy vositasi sifatida hamda oliy 
taʼlim muassasasining zamonaviy talaba-qizlarining korporativ 
madaniyati va korporativ shaxsini shakllantirish sohasidagi ijtimoiy-
madaniy salohiyatining yetarli darajada amalga oshirilmasligi 
o‘rtasidagi ziddiyatlarni aniqlash mumkin; oliy taʼlim muassasaning 
madaniy-maʼrifiy makonida mavjud boʼlgan tashkilotlar, ularning 
faoliyati oliy taʼlim muassasa madaniyatiga talaba-qizlarni jalb qilish 
va ular bilan bevosita Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti muhitida 
hamkorlik qilish zaruryati hisoblanadi [8].