Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

 
Asosiy tayanch tushunchalar 
Ishlab chiqarish omillari
– ishlab chiqarish jarayonida bevosita 
qo‘llaniluvchi barcha resurslar. 
Ishchi kuchi 
– insonning mehnat qilishga bo‘lgan aqliy va jismoniy 
qobiliyatlarining yig‘indisi. 
Mehnat qurollari
– inson uning yordamida tabiatga, mehnat predmetlariga 
ta’sir qiladigan vositalar. 
Mehnat predmetlari
– bevosita mehnat ta’sir qiladigan, ya’ni mahsulot 
tayyorlanadigan narsalar. 
Ishlab chiqarish jarayoni
– kishilik jamiyatining amal qilishi va rivojlanishi 
uchun zarur bo‘lgan moddiy va ma’naviy ne’matlarni yaratishga qaratilgan 
maqsadga muvofiq faoliyat. 
Ijtimoiy takror ishlab chiqarish
– jamiyat miqyosida ishlab chiqarish 
jarayonlarining muntazam ravishda yangilanib va takroran amalga oshirilib turishi.
Oddiy takror ishlab chiqarish
– ishlab chiqarish miqyoslarining 
o‘zgarmagan holda takrorlanishi. 
Kengaytirilgan takror ishlab chiqarish
– ishlab chiqarish miqyoslarini 
muntazam ravishda oshirib borishga asoslangan holdagi takrorlanishi. 
Ishlab chiqarishning umumiy natijasi
– mamlakat bo‘yicha yaratilgan yalpi
ichki mahsulotning yil davomidagi yig‘indisi.
Ishlab chiqarishning pirovard natijasi
– ishlab chiqarish sohasidagi o‘z 
harakatini tugatgan, jamiyat a’zolarining ehtiyojlarini yo bevosita (iste’mol fondi 

---

94 
orqali), yoki bilvosita, ya’ni ishlab chiqarishni kengaytirish (jamg‘arish fondi) 
orqali qondirishga tayyor mahsulot. 
Sof mahsulot
– yaratilgan mahsulotdan iste’mol qilingan ishlab chiqarish 
vositalari qiymati chegirib tashlangandan qolgan qismi. 
Zaruriy mahsulot
– ishchi va xizmatchilar ish vaqtining bir qismi bo‘lgan 
zaruriy ish vaqtida zaruriy mehnat bilan yaratilgan, ishchi kuchini normal holatda 
saqlash va qayta tiklash uchun zarur bo‘lgan mahsulot.