Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

Erkin (klassik) bozor – tovar va xizmatlarning har bir turi bo‘yicha juda 
ko‘p ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilar, sotuvchilar va xaridorlar mavjud 
bo‘lib, ular o‘rtasida erkin raqobat amal qiluvchi, narxlar talab va taklif 
Bozorning 
vazifalari 
Tartibga 
solish 
Rag‘bat-
lantirish 
Narxni 
tashkil 
etish 
Nazorat 
qilish 
Intеgratsi
yalash 
Axborot 
bеrish 
Vosita-
chilik 
Tеjam-
korlik 
Bozor subyеktlarining 
manfaatlarini ro‘yobga 
chiqarish 
Iqtisodiyotni 
sog‘lomlashtirish 

---

179 
o‘rtasidagi nisbatga qarab erkin shakllanuvchi bozordir.
Erkin bozorda 
raqobatning turli usullari qo‘llanilib, aholi va ishlab chiqaruvchilar keskin 
tabaqalanishi ro‘y beradi. 
Hozirgi zamon rivojlangan bozori ijtimoiy-iqtisodiy samaradorlikni 
ta’minlash va aholini ijtimoiy himoyalash maqsadida bozor aloqalarining 
davlat tomonidan tartibga solib turilishiga asoslanadi.
Demak, davlat ham 
bozor ishtirokchisi bo‘lib, u bozor aloqalarini tartiblashtiradi va boshqaradi. 
Hozirgi zamon rivojlangan bozorida
 
turli xil birjalar va boshqa oldi-sotdi 
jarayoniga xizmat qiluvchi sohalar taraqqiy etgan bo‘ladi. Raqobatning asoratli 
kurashlari, aholining tabaqalashuvi yumshatilib, ularning daromadlari o‘rtasidagi 
tafovutlar me’yor darajasida ushlab turiladi.
Bozor 
hududiy jihatdan
ham turlicha bo‘lishi mumkin. Bular mahalliy 
bozorlar (Toshkent bozori, Samarqand bozori, Urgut bozori, London bozori, Nyu-
York bozori, Pekin bozori va boshqalar); milliy bozorlar (O‘zbekiston bozori, 
Rossiya bozori, Ukraina bozori, Angliya bozori, Amerika bozori, Xitoy bozori va 
boshqalar); hududiy bozorlar (Markaziy Osiyo yoki Osiyo bozori, G‘arbiy 
Yevropa bozori) va nihoyat jahon bozori.