Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

moliyaviy ta’minlash, ularga xizmat ko‘rsatish vazifasini
bajaradi.
Moliyaning 
taqsimlovchi vazifasi
moddiy ishlab chiqarish sohalarida 
yaratilgan yalpi milliy mahsulotni, ayniqsa, uning milliy daromadni tashkil 
qiluvchi qismini davlat va mulkchilikning turli shakllariga asoslangan korxonalar, 
iqtisodiyot tarmoqlari, moddiy ishlab chiqarish sohalari, mamlakat hududlari 
o‘rtasida taqsimlash va qayta taqsimlashda namoyon bo‘ladi.
Moliyaning 
rag‘batlantiruvchilik vazifasi
, birinchidan, yaratilgan mahsulot 
qiymatini taqsimlash jarayoni orqali, ikkinchidan, pul fondlarini tashkil qilish va 
sarflash mexanizmi orqali amalga oshiriladi.
Moliyadan ishlab chiqarish, taqsimlash va iste’mol ustidan 
nazorat qilish 
vositasi
sifatida foydalaniladi. Moliyaviy nazorat korxona (firma)larning moliya 
intizomiga rioya qilish uchun moddiy javobgar bo‘lish tizimi, turli soliqlar undirib 
olish va mablag‘ bilan ta’minlash tizimi orqali amalga oshiriladi. 
Moliyaviy munosabatlar va ularga xizmat qiluvchi maxsus muassasalar 
jamiyatning moliya tizimini tashkil qiladi. 
Bu tizim davlat va boshqa turli 

---

596 
darajadagi budjetlarni, ijtimoiy, mol-mulk va shaxsiy sug‘urta fondlarini, 
davlatning valyuta zaxiralarini, banklar, pul muomalasi, kredit va soliq tizimi, 
korxona va firmalar, tijorat va notijorat tuzilmalarining pul fondlarini, boshqa 
maxsus pul fondlarining harakatini o‘z ichiga oladi.
Eng avvalo, korxona (tarmoq)lar va umumdavlat moliyasini bir-biridan 
farqlash lozim. Korxona va tarmoqlar moliyasi ulardagi takror ishlab chiqarish 
jarayonida hamda alohida fondlar yaratish yo‘li bilan ularning moliyaviy 
ehtiyojlariga xizmat qiladi. Umumdavlat moliyasi davlat budjetini, ijtimoiy 
sug‘urta fondini hamda davlat mol-mulk va shaxsiy sug‘urtasi fondini, soliq 
tizimini o‘z ichiga oladi. Davlat pul mablag‘larining asosiy markazlashgan fondi 
bo‘lmish davlat budjeti moliya tizimining muhim bo‘g‘ini bo‘lib xizmat qiladi.