Toshkent davlat sharqshunoslik instituti xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik fakulteti

2.4-jadval 
O`zbekiston kimyo sanoatida amalga oshiriladigan ayrim investitsion 
loyihalar (mln AQSH dollarda) 
26
Manba: O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 27 dekabrdagi 
“
2012 yilga investitsiya dasturi 
to`g`risida”gi 1668
-qarori.
.
Tomson-
Reyter” jahon biznes axborot agentligining bo‘linmasi –
“Projekt faynens interneshnl” jurnali
. 2012-yil 
yakunlari bo‘yicha.
Karimov I.A. 2012-yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko`taradigan yil bo`ladi // 2011-
yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari hamda 2012-yilga mo`ljallangan iqtisodiy 
dasturning eng muhim ustuvor yo`nalishlariga bag`ishlangan 
Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruza
si. -
“Xalq so`zi”, 2012, 20
-yanvar.
Loyiha nomi 
Loyiha quvvati 
Amalga 
oshirish 
muddati 
Loyihaning 
umumiy 
qiymati 
Surgil koni bazasida gaz-kimyo 
kompleksi qurish. 
400 ming t. politilen, 
100 ming t. 
polipropilen. 
2008-2014 
yillar 
3500 
Shurtan gazni qayta ishlash zavodida 
tozalangan metan bazasida sintitik 
suyuq yoqilg`i ishlab chiqarish. 
2,5 mltd kub m. tabiy 
gaz. 
2009-2039 
yillar. 
1527,1 

---

54 
O`zbekistonda kimyo sanoatini iqtisodiyotdagi o`rnini oshib borishida bi 
qator istiqbol loyihalar rejalashtirilgan. Bular qatoriga: Dehqonobod kaliy o`g`itlari 
zavodining ishlab chiqarish quvvatini kengaytirish 2-etap (yillik quvvatini 
600ming tonnaga yetkazish, loyihaga 254,6 mln$ sarflanib,2011-2013 yillarda 
bitkaziladi), Surgil koni bazasida gaz-kimyo kompleksi qurish (yillik quvvati 400 
ming t. politilen, 100 ming t. polipropilen qo`shimcha qilish va 3500 mln$ sarflab, 
2008-2014 yillarda qurib bitkaziladi),
“
Muborak 
gazni qayta ishlash zavodi” 
unitar shuba korxonasida gaz-
kimyo kompleksini qurish, ”Rezinotexnika” OAJ 
bazasida konveyr lentalari, Q/x va avtomabil sinalarini ishlab chiqarish kabi yirik 
loyiha uchun mos ravishda 2305,5 mln$, 230 mln$ sarflanadi. Joriy 2012-yilda 
iqtisodiyotimizni diversifikatsiya qilishni davom ettirishda o`ta muhim ahamiyatga 
ega bo`lgan loyihalarni amalga oshirish mo`ljallanmoqda. Jumladan, Surg`il koni 
bazasida Ustyurt gaz-kimyo kompleksi, Dehqonobod kaliyli o`g`itlar va Qo`ng`irot 
soda zavodlarining ikkinchi navbatini, sintetik suyuq yoqilg`i ishlab chiqarish 
zavodini qurish ishlari boshlanadi.
2012 yilgi Investitsiya dasturida Dehqonobod kaliyli o`g`itlar zavodi 
faoliyatiga doir yana bir loyihaning ro`yobga chiqarilishi belgilangan bo`lib, unga 
ko`ra, shu yilning o`zidayoq mazkur korxonaning ishlab chiqarish quvvatini 
loyihadagi yillik 200 ming tonnadan 220 ming tonnagacha oshirish ko`zda tutilgan. 
Buning uchun korxona hisobidan 2,8 million dollarga teng mablag` o`zlashtirilib, 
“
Muborak gazni qayta ishlash 
zavodi” unitar shuba korxonasida 
gaz-kimyo kompleksini qurish. 
400 ming t. politilen 
2011-2015 
yillar. 
2305,5 
Qo`ng`irot soda zavodining ikkinchi 
navbatini bunyod etish. 
Qo`shimch 50 ming 
tonna 
2010-2014 
yillar. 
279,87 
”Rezinotexnika” OAJ bazasida 
konveyr lentalari, Q/x va avtomabil 
sinalarini ishlab chiqarish. 
100 ming p.m. koveyr 
liniyalari, 200 ming 
dona q/xlik shinalari, 
1,5 mln dona 
avtomabil shinalari. 
2011-2014 
yillar. 
230 
Dehqonobod kaliy o`g`itlari 
zavodining ishlab chiqarish 
quvvatini kengaytirish (II-etap). 
Quvvatni 600 ming 
tonnaga yetkazish. 
2011-2013 
yillar. 
254,6 

---

55 
qo`shimcha texnologiyalar o`rnatish va yiliga yana 20 ming tonna kaliy xloridi 
ishlab chiqarish yo`lga qo`yiladi
27
.
O`zbekiston Prezidenti I.A. Karimov 2012yil 19 yanvar kuni Vazirlar 
Mahkamasida 2011 yilda respublikani ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlariga 
va 2012 yilda iqtisodiyotni barqaror rivojlantirishning eng muhim ustuvor 
vazifalariga bag`ishlangan majlisida 2012 yilda Ustyurt gazkimyo majmuasi, 
Dehqonobod kaliyli o`g`itlar zavodi, boshqa yirik loyihalar bilan birgalikda 
Qo`ng`irot soda zavodining ikkinchi navbatini bunyod etishga kirilishini alohida 
ta`kidlab o`tdi, - deydi 
«
Qo`ng`irot soda zavodi
» 
unitar korxonasi bosh direktori 
Rashid Yakubov. Bu ikkinchi navbat korxonada qo`shimcha 50 ming tonna 
kalsiyli soda ishlab chiqarish imkonini yaratadi. Mazkur korxona tufayli Ustyurtda 
o`ziga xos industrial makon vujudga keldi. Zavod qoshida Toshkent Kimyo-
texnologiya institutining filiali faoliyat ko`rsatayapti. Mustaqil mamlakatimizning 
eng kenja shahri hisoblangan Elobod kundan-kunga yashnab, chiroy ochib 
bormoqda. 
Bir so`z bilan aytganda, Ustyurt Navoiy, Chirchiq, Ohangaron, Olmaliq, 
Sho`rtan, Qorovulbozor, Farg`ona, Muborak, Asaka kabi ozod yurtning ishonchli 
iqtisodiy ustuniga aylanib bormoqda. Yana bir muhim jihati, shakllanayotgan 
Ustyurt industrial hududi Orolbo`yining istiqboli porloq ekaniga haqiqiy 
kafolatdir
28
. 
Tepaqo`ton koni negizida barpo etilgan Dehqonobod kaliyli o`g`itlar zavodi 
ikkinchi navbatining qurilishi natijasida ushbu korxonaning ishlab chiqarish 
quvvati uch baravar ortib, eksport qilinadigan mahsulot hajmi sezilarli darajada 
ko`payadi, hududning ijtimoiy infratuzilmasi rivojlanib, aholining bandlik darajasi 
yanada 
oshadi.
Prezidentimiz Islom Karimovning “2012 yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi 
27
O`zbekiston R
espublikasi Prezidentining 2011 yil 27dekabrdagi”2012yilga investitsiya dasturi to`g`risida”gi 
1668-qarori 
28
O`zbekiston Prezidenti I.A. Karimov 2012yil 19 yanvar kuni Vazirlar Mahkamasida 2011 yilda respublikani 
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlariga va 2012 yilda iqtisodiyotni barqaror rivojlantirishning eng muhim 
ustuvor vazifalariga bag`ishlangan maruzasida. 

---

56 
bosqichga ko`taradigan yil bo`
ladi” ma’ruzasida joriy yilda mamlakatimizda 
iqtisodiyotimizni diversifikatsiya qilishni davom ettirishda o`ta muhim ahamiyatga 
ega loyihalarni amalga oshirish mo`ljallanayotgani, ko`plab bunyodkorlik ishlari 
qatorida Dehqonobod kaliyli o`g`itlar zavodining ikkinchi navbati qurilishini 
boshlash ko`
zda tutilayotgani alohida ta’kidlandi. Zero, 2011
-2015 yillarda 
O`zbekiston Respublikasi sanoatini rivojlantirishning ustuvor yo`nalishlari 
to`g`risidagi dasturga muvofiq, hayotga tatbiq etilayotgan 
“Dehqonobod kaliyli 
o`g`
itlar zavodining ishlab chiqarish quvvatlarini kengaytirish (II navbati)” 
loyihasi nafaqat mamlakatimiz, balki butun Markaziy Osiyo mintaqasida kimyo 
sanoati sohasida ro`yobga chiqarilayotgan eng istiqbolli va eng yirik loyihalardan 
biridir. Umumiy qiymati 254,6 million AQSH dollariga teng bu loyihaning amalga 
oshirilishi zavodning kaliyli o`g`itlar ishlab chiqarish quvvatini yiliga 600 ming 
tonnaga yetkazish bilan birga bugungi kunda dunyoning ko`plab mamlakatlariga 
sotilayotgan ushbu mahsulot eksportini yanada ko`paytirish uchun ham mustahkam 
zamin yaratadi.
Qashqadaryo viloyati statistika boshqarmasidan olingan ma’lumotlarga 
ko`ra, joriy yilning dastlabki oyida kaliyli o`g`itlar ishlab chiqarish hajmi 17,1 
ming tonnani tashkil etgan. Mazkur zavodning yillik ishlab chiqarish quvvatini 
loyihada nazarda tutilgan 200 ming tonnadan oshirish choralari ko`rilmoqda.
Mutaxassislarning fikricha, zavod tog`-kon majmuasining noyobligi shundaki, 
unda jahonda birinchi marta kaliy tuzlari qatlamiga yetib borish uchun vertikal 
emas, balki 6-8 daraja qiyalikdagi gorizontal quduqlar qazilgan. Bu jarayonda eng 
qudratli tog`-kon kombaynlari, o`ziyurar vagon va bunker hamda boshqa maxsus 
texnikalardan foydalanilgan. Amalga oshirilgan ishlar natijasida qurilish 
boshlanganidan ikki yil o`tgach, kondan ilk sanoat rudasi olindi. Vaholanki, 
boshqa mamlakatlarda o`zlashtirilishi ancha oson kechadigan konlarda ham rudaga 
yetib borish uchun besh-olti yil vaqt sarflanadi. Mazkur korxonaning ikkinchi 
navbatini qurish chog`ida tog`-kon majmuasida uchinchi qiya quduq qazilishi, 
buning uchun yanada ko`proq maxsus texnikalar jalb etilishi va oldingidan ham 

---

57 
qudratliroq 
konveyer 
transporti 
ishlatilishi 
ko`zda 
tutilgan.
Bundan tashqari, tog`-kon majmuasidan qayta ishlash kompleksigacha 
silvinit rudasini yetkazib berish va konga qayta ishlashdan keyin qolgan tuzlarni 
olib borish uchun yuk tashishga mo`
ljallangan osma “arqon y
o`
li” barpo etiladi. 
Uning quvvati yiliga 2,1 million tonna ruda tashish imkonini beradi. Dehqonobod 
kaliyli o`g`itlar zavodining ikkinchi navbati foydalanishga topshirilgach, tog`-kon 
majmuasida bir yilda qazib olinayotgan silvinit miqdori hozirgidan 1,4 million 
tonnaga oshadi. 
Ayni vaqtda “Dehqonobod kaliyli 
o`g`itlar zavodining ishlab 
chiqarish quvvatlarini kengaytirish (II navbati)” loyihasi doirasida Xitoyning 
“CITIC International Cooperation Co. Ltd” kompaniyasi bosh pudratchiligida 
yiliga yana 400 ming tonna kaliyli o`g`itlar ishlab chiqarish imkonini beradigan 
qayta ishlash majmuasi quriladi. Loyihani moliyalashtirishga Xitoy Xalq 
Respublikasi Eksimbankining 110,5 million AQSH dollari miqdoridagi krediti, 
“
O`
zkimyosanoat” kompaniyasining 
o`z 
resurslari 
hamda 
O`zbekiston 
Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg`armasining 128,1 million dollarlik 
mablag`lari yo`naltiriladi. O`zbekiston Respublikasining 2012 yilgi Investitsiya 
dasturiga muvofiq, joriy yilda “Dehqonobod kaliyli 
o`g`itlar zavodining ishlab 
chiqarish quvvatlarini kengaytirish (II navbati)” loyihasini hayotga tatbi
q etish 
doirasida 100 million dollarga teng miqdorda sarmoya o`zlashtirilishi 
mo`ljallanmoqda
29
.
«Navoiyazot» OAJ 
O`zbekiston Respublikasining yirik kimyo sanoati 
korxonasi hisoblanadi. Ishlab chiqariladigan mahsulotlar: ammiak, azot kislotasi, 
xlorid kislotasi, ammiakli selitra, ammoniy xlorid, suyuq xlor, suyuq holdagi natriy 
sianidi va boshqalar. 
Amaldagi ishlab chiqarishlarning sanoat quvvatlarini oshirish bilan 
birgalikda raqobatbardosh yangi kimyoviy mahsulot chiqarish bo`yicha yangi 
sexlarni qurish rejalashtirilmoqda. Xorijiy sarmoyadorlarni jalb etishga oid ish olib 
29
Prezidentimiz Islom Karimovnin
g “2012 yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko`taradigan yil 
bo`ladi” ma’ruzasida. 2011
. 

---

58 
borilyapti: shahar va respublika gazetalarida reklama joylashtirilib, bizning asosiy 
hamkorlarimiz - Rossiya, Xitoy, Turkiya, Ukraina, Eron, Boltiq bo`yi mamlakatlari 
va boshqa davlatlar firma va kompaniyalariga xatlar jo`natilgan. Hozirda 
korxonamizning iqtisodiy va ishlab chiqarish ko`rsatkichlarini e`tibor bilan 
o`
rganib, «Navoiyazot» OAJ ning faoliyatida ishtiroq etish istiqbollarini 
baholayotgan bir qator potensial xorijiy sarmoyadorlar mavjud. Ma`lumki, 
korxonaning normal faoliyatini boshqa korxona va tashkilotlar bilan o`zaro 
aloqasiz tasavvur qilib bo`lmaydi. Shu bois mahsulotni sotish bozorini nafaqat 
MDH davlatlarida balki boshqa xorijiy davlatlarda ham kengaytirish va xaridorlar 
sonini ko`paytirishga asosiy urg'u berilmoqda. 
«Navoiyazot» OAJ da chiqarilayotgan mahsulotlarning sifatini yaxshilash, 
tannarxini pasaytirish hisobiga korxona mahsulotlarining ichki va xorijiy 
bozorlarda raqobatbardoshligini ta’minlash maqs
adida, 
texnologiyalarni 
modernizatsiyalash va ishlab chiqarishni texnik qayta jihozlashga qaratilgan faol 
investitsion siyosat amalga oshirilmoqda
30
. Buni davomi sifatida 2.5-jadvalda 
korxonaning istiqbolga mo`ljallangan investitsion loyihalarni ko`rishimiz mumkin.