1-jadval
Poz.
Detal nomlanishi
Materiali
Izoh
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
2-jadval
№
O’lchanadigan kattaliklar
Belgisi
O’lchamlari
izoh
1.
Reduktor uzunligi
L
2.
Reduktor kengligi
B
3.
Reduktor balandligi
h
4.
Markazlararo masofa:
a.
Tezyurar pog`ona
b.
Oraliq pog`ona
c.
Sekinyurar pog`ona
a
w
a
w1
a
w2
a
w3
5.
Tezyurar val:
a.
Diametri
b.
Uzunligi
c.
Quloch
d
t
l
t
l
1
6.
1-oraliq val:
a.
Diametri
b.
Uzunligi
d
o1
l
o1
7.
2-oraliq val:
a.
Diametri
b.
Uzunligi
d
o2
l
o2
8.
Sekinyurar val:
a.
Diametri
b.
Uzunligi
c.
Quloch
d
s
l
s
l
2
9.
G’ildiraklarning tishlari
kallagidagi diametri:
a.
Tezyurar pog`ona
b.
Oraliq pog`ona
c.
Sekinyurar pog`ona
d
a1
, d
a2
d
a3
, d
a4
d
a5
, d
a6
10.
Shesternya va g’ildiraklar
kengligi
b
1
, b
2
, b
3
,
b
4
, b
5
, b
6
11.
G’ildiraklar tishlari soni:
a.
Tezyurar pog`ona
b.
Oraliq pog`ona
c.
Sekinyurar pog`ona
z
1
, z
2
z
3
, z
4
z
5
, z
6
3-jadval
№ Ko’rsatkich nomi
Ifodasi
Hisoblash
shakli
Hisob natijalari
Tezyurar
pog`ona
Oraliq
pog`ona
sekinyurar
pog`ona
1.
Uzatishlar soni
U
𝑈
𝑖
=
𝑧
2
𝑧
1
2.
Tishli uzatma-ning
yondosh ilashish
moduli,
mm
m
t
𝑚
𝑡
𝑖
=
2𝑎
𝜔𝑖
𝑧
1
+ 𝑧
2
3.
Bo’luvchi
diametrlar,
mm
d
1
, d
2
𝑑
1
= 𝑚
𝑡
𝑖
𝑧
1
𝑑
2
= 𝑚
𝑡
𝑖
𝑧
2
4.
Tishning tag
qismidagi diametri,
mm
d
f1
, d
f2
i
t
f
m
d
d
5
,
2
1
1
−
=
𝑑
𝑓2
= 𝑑
2
−
2,5𝑚
𝑡
𝑖
5.
G’ildirakning
boshlang’ich
diametri,
mm
d
a1
, d
a2
i
t
a
m
d
d
2
1
1
+
=
𝑑
𝑎
2
= 𝑑
2
+
2𝑚
𝑡
𝑖
Laboratoriya ishini himoya qilish bo‘yicha nazariy va amliy topshiriqlarning ishlanmasi.
3 - LАBORАTORIYA ISHI
MAVZU: SILINDRSIMON TISHLI G‘ILDIRAKLI REDUKTORNING
ISHLASHINI O‘RGANISH
Qurilma ishini tavsifi.
Uskuna taxometrli elektr dvigatel uzelidan, yuklanish qurilmasidan va 6 pog‘onali
tekshirilayotgan to‘g‘ri tishli silindrsimon g‘ildirakli reduktordan iborat. Uskuna sxemasi o‘quv
stendida keltirilgan.
Elektr dvigatel uzeli.
Elektrdvigatel statori 1 o‘qlari kronshteyn zoldirli podshipniklarida 4 erkin aylanadigan ikkita
2 va 3 ramalarga mahkamlangan, ya’ni rotor bilan stator umumiy bir o‘q atrofida aylana oladi.
(balansirli, muvozanatlovchi elektr dvigatel). Kronshteyn old qismiga yassi prujina 5 va
mahkamlangan o‘zining o‘lchagich shtoki bilan prujinaga tegib turadigan soat tipidagi indikatordan
19 iborat o‘lchash qurilmasi o‘rnatilgan.
Ishga tushgan elektr dvigatelda stator reaktiv momenti (absolyut qiymati bo‘yicha elektr
dvigatel rotori momentining T, qiymatiga teng bo‘lgan) ramkaga 2 mahkamlangan o‘zining richagi
bilan statorni buradi va o‘lchash qurilmasining yassi prujinasini bosadi. Prujina esa deformatsiyalanib
statorni aylanib ketishiga yo‘l qo‘ymaydi. Prujinaning deformatsiyalanish qiymati stator momentiga
proporsional va indikator yordamida aniqlanadi.
Ishni bajarish tartibi.
Richagsimon lineykalarni o‘rnatish va 15, 16 vintlar orqali maxkamlash. Indikator strelkasini
nolga o‘rnatishda va keyingi ko‘rsatkichlarini qayd qilishda, statorni qo‘l bilan yengil tebratish va
tebranish to‘xtaganidan so‘ng indikatorning ko‘rsatkichini nolga o‘rnatish; lineykalarni 16, 17 vintlar
bilan ishonchli mahkamlanganligini tekshirib ko‘rish, elektrodvigatelni statorda bir necha marta
yengil tebratib indikator siferblatini burab ko‘rsatkichini nolga keltirish lozim. (yuklanish
qurilmasining indikator ko‘rsatkichini nolga o‘rnatish xudi shu tartibda olib boriladi). Yukni
richagsimon lineykadagi noldan keyingi songa surib, indikator strelkasining og‘ishi qayd qilinadi va
grafik uchun nuqtalar belgilab olinadi. Topilgan nuqtalarni to‘g‘ri chiziq bilan tutashtirib grafiklar
chizib olinadi. 4.1 va 4.2 rasm.
4.1
rasm 4.2 rasm.
Ishga tushirilgan elektrdvigatelda o‘lchov qurilmasining ko‘rsatkichlarini olish.
E
lektrodvigatel va tormozni ishga tushirishdan avval ularning potensiometrlarini (qurilma
boshqaruv paneliga qarang) soat strelkasiga qarshi oxirgi qiymatigacha buralgan bo‘lishi kerak.
Elektrdvigatel va yuklanish qurilmasini ishga tushirib, potensiometr dastagini asta soat strelkasi
bo‘yicha aylantirib yuklanish qurilmasi indikator ko‘rsatkichini h
2
= 0,3 gacha yetkazish lozim, bu
esa T
2
=10 kg*sm ga teng bo‘ladi, elektrdvigatel aylanishlar sonini esa nominal qiymati n=1000
ayl/min yetkazish va elektrodvigatel o‘lchov qurilmasi indikator ko‘rsatkichini qayd etish va 2.1
jadvalga kiritish lozim (tajribani bir necha marta takrorlash lozim).
Laboratoriya ishini rasmiylashtirish namunasi to‘g‘ri tishli silindrsimon g‘ildirakli
reduktor ishini o‘rganish.
1. Yassi o‘lchov prujinasini tarirovka grafigi
2. Reduktor FIK aniqlash.
№
Elektr
dvigatel vali
aylanishlar
chastotasi
Indikator ko‘rsatkichlari
Momentlar qiymati
Reduktor
F.I.K
η=
𝑇
2
25𝑇
1
Elektrdviga tel
yassi o‘lchov pru
jinasining egilishi
Yuklanish qurilmasi
yassi o‘lchov
prujinasining
egilishi
Reduktor
tezyurar
vali
Reduktor
sekinyurar
vali
n
ed
(min
-1
)
h
1
(mm)
h
2
(mm)
T
1
(Nmm)
T
2
(Nmm)
O‘rtacha
3.Reduktor F.I.K. ni turli omillarga bog‘liqlik grafigi
3.1. n
ed
= const bo‘lganda η=(T
2
) bog‘liqlik grafigi.
№
Elektr
dvigatel vali
aylanishlar
chastotasi
Indikator ko‘rsatkichlari
Momentlar qiymati
Reduktor
F.I.K
η=
T
2
25T
1
Elektrdviga tel
yassi o‘lchov pru
jinasining egilishi
Yuklanish qurilmasi
yassi o‘lchov
prujinasining
egilishi
Reduktor
tezyurar
vali
Reduktor
sekinyurar
vali
n
ed
(min
-1
)
h
1
(mm)
h
2
(mm)
T
1
(Nmm)
T
2
(Nmm)
3.2. T
2
=const bo‘lganda η =f(n
ed
) bog‘liqlik grafigi.
№
Elektr
dvigatel vali
ayla- nishlar
chastotasi
Indikator ko‘rsatkichlari
Momentlar qiymati
Reduktor
F.I.K
η=
T
2
25T
1
Elektrdviga tel
yassi o‘lchov pru
jinasining
egilishi
Yuklanish
qurilmasi yassi
o‘lchov
prujinasining
egilishi
Reduktor
tezyurar
vali
Reduktor
sekinyurar
vali
n
ed
(min-1)
h
1
(mm)
h
2
(mm)
T
1
(Nmm)
T
2
(Nmm)
1
2
3
4
5
6
7
4. Xulosa:
Laboratoriya ishini himoya qilish bo‘yicha nazariy va amliy topshiriqlarning ishlanmasi.
4 - LАBORАTORIYA ISHI
MАVZU:
“KONUSSIMON TISHLI GʼILDIRAKLI REDUKTORNING ISHLASHINI
OʼRGANISH.”
1. Ishdаn mаqsаd:
1. Tishli g’ildirаklаr vа uning konstruktiv elеmеntlаrini o’rgаnish.
2. Tishli g’ildirаkning o’lchаmlаrini аniqlаsh.
3. Tishli g’ildirаklаrni chizmаlаrini chizishni o’rgаnish.
2. Ishni bаjаrish tаrtibi:
1. Vаriаnt bo’yichа toshiriqni olish.
2. Tishli g’ildirаkning o’lchаmlаrini аniqlаsh.
3. Ilovаdа kеltirilgаn jаdvаllаrni to’ldirish.
4. Tishli g’ildirаkning ishchi chizmаsini chizish (GOST bo’yichа, А-4 formаtdа).
3. Tаrqаtmа mаtеriаllаr, jihoz vа аsbob-uskunаlаr:
Uslubiy ko’rsаtmаlаr, tishli g’ildirаklаr to’plаmi (to’g’ri, qiya vа konussimon), shtаngеnsirkul,
chizg’ich, sirkul.
4. Nаzаriy umumiy mаlumotlаr.
Tishli uzаtmаlаr mаshinа vа mеxаnizmlаrdа kеng qo’llаnilаdi. Oddiy tishli uzаtmа shеstеrnya
(yеtаklovchi) vа tishli g’ildirаkdаn (yеtаklаnuvchi) tаshkil topаdi.
Mаshinаlаrni tаrkibidаgi tishli uzаtmа g’ildirаklаrning tishlаri ish jаrаnidа yеyilаdi, аyrim
hollаrdа, tishlаrgа tа’sir etuvchi yuklаnishning kеskin ortishi nаtijаsidа sinishi hаm mumkin. Tishlаri
singаn yoki mе’yoridаn ko’p yеyilgаn tishli g’ildirаk yangisi bilаn аlmаshtirilаdi.
Diаmеtrlаri kаttа bo’lmаgаn tishli g’ildirаklаr vаl bilаn bir butun qilib tаyyorlаnаdi vа
vаl-
shеstеrnya
dеb nomlаnаdi (1 –rаsm а, b, v).
1-rаsm. а) silindrsimon vаl-shеstеrnya; b) konussimon vаl-shеstеrnya; v) vаl-chеrvyak.
Shеstеrnya, g’ildirаklаrni tаyyorlаsh ishlаb chiqаrish turlаrigа bog’liq. Mаsаlаn, mаydа sеriyali
ishlаb chiqаrishdа tishli g’ildirаklаrning diаmеtri
d
a
< 150mm
bo’lgаndа prutoklаrdаn,
d
a
> 150mm
dаn kаttа holdа bolg’аlаsh vа shtаmpovkа usullаrni qo’llаgаn holdа tаyyorlаnаdi.
Silindrsimon g’ildirаklаrning diаmеtrlаri kichik vа o’rtа qiymаtdа gubchаkli qilib tаyyorlаnаdi. Ishlаb
chiqаrish ko’p mikdordа bo’lsа, o’lchаmlаri o’rtа vа kаttа bo’lmаgаn g’ildirаklаr shtаmpovkа usulidа,
g’ildirаk diаmеtrlаri 400 mm vа undаn yuqori bo’lgаndа, ko’proq quymа usul qo’llаnilаdi.
Quymа usuldа tаyyorlаngаn tishli g’ildirаklаr spisаli (2- rаsm) qilib tаyyorlаnаdi. Spislаrning
ko’ndаlаng kеsimini shаkli hаr-xil bo’lishi mumkin. (3
а,b,v,g,d
-rаsm). Spislаr soni quydаgichа
аniqlаnаdi:
, bu yеrdа
d
- tishli g’ildirаkni bo’luvchi dеаmеtri, mm.
Dostları ilə paylaş: |