buddaviylik ijtimoiy-iqtisodiy va savdo munosabatlari rivojlanishiga to’siq bo’lgan braxmanizmning tabaqa tizimiga qarshi ruhiyati bilan, o’z davrining ilg’or insonparvar ta’limoti sifatida tarix sahnasida paydo bo’lgan. Buddaviylik kishilarning tabaqaviy tengsizligini inkor etgan. Buddaviylik ta’limotiga ko’ra har bir insonda mutloq ruhning bir zarrasi mujassamlashganligi uchun xudo oldida hamma teng hisoblanadi. Mana shu tenglik g’oyasi buddaviylikni jahon dini darajasiga ko’tarilishiga sabab bo’lgan. Buddaviylikka tarixiy shaxs, kshatriya kastasining vakili
Siddhartha Gautama asos solgan. U Shimoliy Hindistondagi Shakya knyazligining
shaxzodasi bo’lgan. Bugungacha saqlanib kelgan yozma manbalarda unining bir
necha ismlarini uchratish mumkin:
Siddhartha – shaxsiy ismi,
Gautama – urug’
nomi,
Shakyamuni – “shakya qabilasining donishmandi”,
Budda – “nurlangan”,
Tatxagata – “shu yo’l bilan kelib, shu yo’l bilan ketuvchi”,
Jina – “g’olib”,
Bxagavan – “tantana qiluvchi”.
Talabalarga din haqida bilim berar ekanmiz, albatta har bir dinning ma’naviy
asoslari haqida ma’lumot berishimiz kerak. Chunonchi Yangi din o’zidan oldin
mavjud bo’lgan diniy ta’limotlarning negizida vujudga keladi. Siddhartha Gautama
asos solgan buddaviylik ta’limoti braxmanizm aqidalari negizida ishlab chiqilgan.
Asosan ruhning abadiyligi va tanadan tanaga ko’chishi –
sansara, uning bir
tanadan boshqasiga ko’chib, qanday hayot kechirishi –
karma , karmaning qanday
bo’lishi kishining hayot yo’liga –
