78
Sunniylikdagi mavjud diniy huquqiy mazhablar e’tiqod qiluvchilarining
miqdori jihatidan bir-biridan farq qilsa ham, huquqda tengligi e’tirof
etiladi va din
asoslariga zid deb hisoblanmaydi.
X asrga kelib, islom dinida ortodoksal mavqega ega hisoblanuvchi
kalom
(arabchada - so’z, nutq degan ma’nolarni anglatadi) ta’limoti paydo bo’lgan. Uning
tarafdorlari
mutakallimlar
deb ataladi va ilk namoyandalari - al-Ash’ariy (873-935),
Maturidiy (944 yilla vafot etgan) islom aqidalarini ijodiy
tafsir etishga karshi
chiqqanlar. Mutakallimlar musulmon ruhoniylarining an’anaviy davomchilari
tomonidan tanqidga uchraganlar. Mutakallimlar barcha narsa va hodisalar asosida
Alloh irodasi yotgakligini ta’kidlaydilar. Ular,
jumladan, Qur’oni Karimning
yaratilishiga oid ayrim fikrlarni ham olg’a suradilar. Qur’oni Karimning ilohiy kelib
chiqishi to’g’risidagi g’oyani himoya qilib, muqaddas kitobni emas, balki uni ifoda
etuvchi
harflarni, siyoh va qog’oznigina inson tomonidan yaratilgan deb
hisoblaydilar.
Mutakkalimlarga qarama-qarshi
Dostları ilə paylaş: