Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro

 mazhablari
quyidagilardan iborat: 
Islomdagi eng yirik yo’nalish 
sunniylikdir
. Sunniylar o’zlarini asl islom 
an’analari tarafdorlari deb hisoblaydilar. Sunniylik ortodoksal (grekchada - dindor, 
e’tiqodli, ya’ni biron-bir ta’limotga, yo’nalishga, dinga og’ishmay amal qiluvchi 
degan ma’nolarni anglatadi) islom yo’nalishidir. Yo’nalish islomning Muhammad 
payg’ambar davrida vujudga kelgan ta’limotini tan oladi. Sunnat islomning ikkinchi 
manbai sifatida qabul qilingan va unda an’anaviy diniy marosimlar, maishiy 
turmush hamda ijtimoiy hayot qoidalariga amal qilinadi. 
Sunniylikda islomning muqaddas manbalarini ijtimoiy hayotda qo’llashga 
munosabat masalasida quyidagi mazhablar mavjud:
 
SHIA 
ALAVIYLAR 
ZAYDIYLAR 
ISMOILIYLAR 
JA’FARIYLAR 
AHLI SUNNA VAL JAMOA 
HANAFIYA 
(Asoschisi 
Imom A’zam 
Abu Hanifa 
Numon ibn 
Sobit) 
MOLIKIYA 
(Asoschisi 
Imom Molik ibn 
Anas) 
SHOFE’IYA 
(Asoschisi 
Imom ash 
Shofe’iy) 
HANBALIYA 
(Asoschisi 
Imom Ahmad 
ibn Hanbal) 

---

78
Sunniylikdagi mavjud diniy huquqiy mazhablar e’tiqod qiluvchilarining 
miqdori jihatidan bir-biridan farq qilsa ham, huquqda tengligi e’tirof etiladi va din 
asoslariga zid deb hisoblanmaydi. 
X asrga kelib, islom dinida ortodoksal mavqega ega hisoblanuvchi 
kalom 
(arabchada - so’z, nutq degan ma’nolarni anglatadi) ta’limoti paydo bo’lgan. Uning 
tarafdorlari 
mutakallimlar 
deb ataladi va ilk namoyandalari - al-Ash’ariy (873-935), 
Maturidiy (944 yilla vafot etgan) islom aqidalarini ijodiy tafsir etishga karshi 
chiqqanlar. Mutakallimlar musulmon ruhoniylarining an’anaviy davomchilari 
tomonidan tanqidga uchraganlar. Mutakallimlar barcha narsa va hodisalar asosida 
Alloh irodasi yotgakligini ta’kidlaydilar. Ular, jumladan, Qur’oni Karimning 
yaratilishiga oid ayrim fikrlarni ham olg’a suradilar. Qur’oni Karimning ilohiy kelib 
chiqishi to’g’risidagi g’oyani himoya qilib, muqaddas kitobni emas, balki uni ifoda 
etuvchi harflarni, siyoh va qog’oznigina inson tomonidan yaratilgan deb 
hisoblaydilar. 
Mutakkalimlarga qarama-qarshi