Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment
Texnopark ta‟sischilari va ular tomonidan yechiladigan
Yüklə 1,22 Mb.
|
|
Texnopark ta‟sischilari va ular tomonidan yechiladigan
masalalarning bazaviy chizmasi 48 48
Tехnopаrk: - Bilimlаr, kаshfiyotlаrni tехnologiyalаrgа аylаntirish; -Tехnologiyalаrni tijorаt mаhsulotigа аylаntirish; -Tехnologiyalаrni IL sеktori orqаli sаnoаtgа topshirish; -Ko‘p ilm istе‘mol qiluvchi firmаlаrni shаkllаntirish; -tаdbirkorlаrni tаyyorlаsh. Mintаqа shаhаr, tumаn Boshqа tuzilmаlаr: (boshqаruvning mаrkаziy idorаlаri,jаmoа tаshkilotlаri vа h.k.) Moliya institutlаri Tаdbirkorlаr Sаnoаt Hokimiyatning mаhаlliy vа mintаqаviy idorаlаri Univеrsitеtlаr Ilmiy mаrkаzlаr 84
Inkubatorlarning ajralib turgan alomati va tashkiliy xususiyati shundan iboratki, ular aniq tovarni emas, mustaqil xo‘jalik subyektini ishlab chiqish bilan shug‘ullanadilar. Shunday qilib, yangi kichik innovatsion firmalar texnoparklarning ―mahsuloti‖ bo‘ladi. Inkubatorda har xil ishlab chiqarish birliklarini bo‘lishi firmalarga ularni ushlab turishga xarajatlarni ancha qisqartirish imkoniyatini beradi. Bu yerda, misol uchun, inshootning ijarasi, sekryetarlik, telefon, kompyuter xizmatlaridan birgalikda foydalanish uchun pastroq narx belgilangan. tadbirkor faoliyatining boshlang‘ich bosqichida inkubator menejerlari tomonidan boshqaruv sohasida yordam ko‘rsatiladi, u malakali yuristlar, hisobchi, marketologlar xizmatlari tarmog‘iga kira oladi. Inkubatorning, tijorat korxonasi sifatidagi daromadlari inshoot va idora uskunalarini ijaraga olish uchun olinadigan ijara haqi, turli tuman kasbiy xizmatlarni sotishdan daromadlardan vujudga keladi. Biznes parkda firmalarning kengroq turli tumanligi harakat qiladilar. Inkubatorda tashkil qilingan, unga tegishli bo‘lgan va texnologiyalarni topshirish va ilmiy-maslahat xizmatlarini ko‘rsatishga ixtisoslashgan mualliflik firmalari; inkubatordan chiqqan mustaqil firmalar; yirik korxonalarga tegishli bo‘lgan, parkka yirik sanoatning fan, kichik va o‘rta biznes sohasidan o‘tgan bozorning har xil talablarini hajmi va vaqti bo‘yicha qanoatlantiruvchi ilmiy tadqiqotlar natijalarini o‘zlashtiruvchi firmalar. Ushbu nuqtai nazardan uni tashqi muhitga moslashishi tizimning muhim xususiyatidir. Turli tuman talabni qanoatlantirish uchun korxona kichik seriyali va noyob mahsulotni ishlab chiqaradi, uning katta qismi buyurtmaga, shartnomaga mo‘ljallangan. Bu boshidan ishlab chiqaruvchi, yetkazib beruvchi va xaridor o‘rtasidagi barqaror aloqalarning yuqori darajasini belgilab beradi. Ko‘pgina yapon firmalarining tashqi muhitga yuqori moslashuvchanligi sotishlar va marketingni tashkil qilish bilan ham izohlanadi, chunki buyurtamani shakllantirish, talab va sotish kanallarini shakllantirish odatda mahsulotni ishlab chiqish va ishlab chiqarish bosqichlaridan oldin keladilar. Firmalarni bozor talablariga yuqori moslashuvchanligida raqiblarni bozorga kirishlarini 85
qobiliyati bo‘ladi, firmaning ilmiy-texnik tajribasi, texnologiyalarning darajasi va yangiligi, patentli monopoliya, tadqiqot bazasining mavjudligi, xodimlarning yuqori malakasi ular sifatida bo‘ladi. Firmaning taraqqiyo etishida boyliklar, ijodiy yondashish va kasbiy o‘sish va mehnat faoliyatining obro‘sini o‘sishi bilan birga bo‘luvchi innovatsion rivojlanish hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Ishlab chiqarishni innovatsion yo‘naltirilganligi boshqaruvning innovatsion xarakteri bilan yaqindan bog‘langan: ma‘muriy usullar sotsial-psixologiklar tomonidan siqib chiqariladi, xodimning mehnat unumdorligini oshishi esa uni boshqaruv qarorlarini qabul qilishga daxldorligi va sifatan yangi mehnat undovchi sabablar bilan bog‘lanadi. Strategik markaz bilan yaqindan bog‘langan kichik bo‘linma xodimlari uchun o‘zini yangi-innovatsion faoliyatning faol ishtirokchisi sifatida ko‘rsatib menejerning ishonchini oqlashga harakat qilish xosdir. Kichik bo‘linmalarda mehnatga undovchi sabablar sezilarli ravishda kuchaytiriladi, tashabbus rag‘batlantiriladi. Boshqaruvning innovatsion xarakteri yana shunda namoyon bo‘ladiki, kichik mustaqil innovatsion bo‘linmalar kundalik faoliyatda yirik byurokratik tashkilotlar uchun xos bo‘lgan, qarorlarni gorizontal va vertikal bo‘yicha muvofiqlashtirishning murakkab tadbirlari bilan bog‘langan emaslar. Zamonaviy yapon korporatsiyalarida yuqori menejer, innovatsion yondashishlar va boshqarish ratsionalligi tamoyillariga amal qilgan holda, qattiq yoppasiga nazorat qilishni qo‘llashga harakat qilmaydi. Aksina, egiluvchan sheriklik aloqalarni mo‘ljallash eng katta samara beradi. Boshqarish ta‘sirining egiluvchan usullari boshqaruv vazifalarining ko‘pchiligi (rejalashtirish, undovchi sabablar, muvofiqlashtirish va nazorat) ga, hamda boshqaruv obyektiga. Innovatsion ishlab chiqarishning asosida texnologik tizimlarning egiluvchanligi, o‘zgaruvchanligi va moslashuvchanligi, uskunalarni qayta sozlanuvchanligi va ishlab chiqarish quvvatlarini qaytadan ixtisoslashtirilganligi yotadi. Texnologiyalarni egiluvchanligi va o‘zgaruvchanligi ishlab chiqarishni innovatsion jarayonning har xil bosqichlarida parallel ravishda faoliyat yuritish 86
va asbobsozlikdagi texnologik jarayonlarning ko‘pchiligi diskretli (uzilishli) xarakterga ega, bu nou-xauni bildiradi. Bu firmalar belgilangan shartlarda texnoparkning xizmatlari: axborot, kommunikatsiya, marketing, patentlitsenziyali, reklama nashriyot, lizing, vositachilik va boshqa xizmatlarini xarid qilishlari mumkin. Firmani parkda bo‘lishi muddati shartnomada kelishib olingan va loyihada istiqbolligi va uni iste‘molchilarga yetkazib berish imkoniyati bog‘liqdir. Parkning himoyasi ostida firmalar yangi texnologiyalar, tadbirkorlik usullarini faol o‘zlashtiradilar, marketing tuzilmalarida kasb egalaridan foydalanadilar va natijada o‘z mahsulotlarining yuqori raqobatbardoshligini ta‘minlaydilar. Texnologiyalardan tashqari G‘arbda texnologiyalarni kichik va o‘rta biznesga topshirish tizimi keng tarqalgan. Innovatsion markazlar, texnoparklar va texnopolislar misolida innovatsion infratuzilmaning ahamiyat ayniqsa sezilarlidir, u fanni bozor muhitiga kirishi, ilmiy-texnik sohada tadbirkorlikni rivojlanishi va yangiliklarning iqtisodiy samaradorligini oshishiga yordam beradi. Innovatsiyalarning tijorat muvaffaqiyatining ehtimoli maxsus institutlar, tashkilotlarni shakllanishi va yagona innovatsion sohada shakllangan innovatsion jarayonni ta‘minlash tizimlari tufayli keskin oshadi. Innovatsion sohada innovatsion infratuzilma markaziy rol o‘ynaydi, u innovatsion faoliyatni rivojlantirish uchun mablag‘larni samarali taqsimlash va xizmatlar ko‘rsatishga ko‘maklashuvchi sharoitlar yaratish uchun tashkiliy, moddiy, axborot, moliya va kredit bazasidan iborat bo‘ladi. Innovatsion infratuzilmaning holati milliy iqtisodiyotning iqtisodiy o‘sish modeli va texnologik rivojlanish darajasi bilan mahkam bog‘langan. Rivojlanganroq mamlakatlarga xos bo‘lgan iqtisodiy o‘sishning innovatsion modeli o‘sishning nobuyumli, innovatsion va axborot omillarining rolini oshishi, hamda ko‘p ilm iste‘mol qiladigan sohalarni juda tez rivojlanishi bilan ta‘riflanadi. Bunday mamlakatlarda innovatsion tuzilmani rivojlanishi konsalting, injiring, axborot va telekommunikatsion xizmatlarni tashkil qilinishiga asoslangan. 87
moliyaviy, investitsion resurslarni jamlanishi va innovatsion faoliyat xatarlarini diversifikatsiyalashga yordam beruvchi investitsion institutlar muhim rol o‘ynaydi. Bu yerda sug‘urta kompaniyalari, nodavlat nafaqa fondlari, investitsion banklar, investitsion va venchurli fondlar, moliyaviy va investitsion kompaniyalar eng muhim investitsion institutlar bo‘ladilar. Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|