Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment

1-BOB . INNOVATSION MENEJMENTNING ASOSIY 
TUSHUNCHALARI VA ULARNING MAZMUNI 
1.1.Innovatsion menejmentning asosiy tushunchalari.
1.2.Innovatsion menejmentning mohiyati, maqsadi va vazifalari.
1.3.Innovatsion menejmentning tarixi va rivojlanish tendensiyalari.
1.4.Bozor iqtisodiyoti sharoitida ilmiy - texnikaviy rivojlanishning ahamiyati.
1.5.―Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili‖ da innovatsion faoliyatning
davlat tomonidan boshqarilishi.
1.1.Innovatsion menejmentning asosiy tushunchalari
―Innovatsiya‖ so‘zi yangi joriy etilgan yoki yangilik so‘zlarining sinonimi
bo‘lib, ular bilan bir qatorda ishlatilishi mumkin.
3
Stiv Djobs aytganidek: ―Rahbar
oddiy ishchidan innovatsion g‘oyasi bilan farq qilib turadi‖.
4
Innovatsiyalarni
biznesdagi o‘rni haqida SAS tashkiloti boshlig‘i Djeyms Gudnayt shunday deydi:
―Biznesning oltin baliqchasi - bu innovatsiyalardir‖
5
.
Adabiyotlarda
innovatsiyaning mohiyatini ta‘riflashga bir necha xil yondashuvlarni uchratish
mumkin. Ular orasida ikki nuqtai nazar kengroq tarqalgan. Birinchisida
yangilikning joriy etilishi ijodiy jarayonning yangi mahsulot (texnika),
texnologiya, uslub va h.k. ko‘rinishidagi natijasi sifatida, ikkinchisida esa
amaldagilarning o‘rniga yangi mahsulot, element, yondashuv, tamoyillarni joriy
etish jarayoni sifatida talqin qilinadi.
Bizga innovatsiyani ijodiy jarayonning yaratilgan yoki joriy etilgan yangi
iste‘mol qiymatlari ko‘rinishidagi natijasi sifatida ta‘riflagan ma‘qulroq. Ushbu
yangi qiymatlarning qo‘llanilishi ulardan foydalanuvchi shaxs yoki tashkilotlardan
faoliyat va ko‘nikmalarning odatiy stereotiplarini o‘zgartirishlarini taqozo etadi.
Bozorga xos xo‘jalik yuritish sharoitida innovatsiyaning eng muhim belgisi uning
iste‘mol xususiyatlarining yangiligidan iborat bo‘lishi kerak. Texnik jihatdan
3
Ingliz tili lug‘atidan Innovation – yangilik, yangi faoliyat turi, Bigg dictionary, 2012
4
Journal BusinessWeek , 25 march 2010
5
Djek Traut, El Rays «Botton – up Marketing», 2012 – p. 137.

---

---

11
yangiligi esa ikkincha darajali rol o‘ynaydi. Shunday qilib, innovatsiya tushunchasi

yangi mahsulot yoki xizmatga, ularni ishlab chiqarish usuliga, tashkiliy, moliyaviy,
ilmiy tadqiqot va boshqa sohalardagi yangiliklar, xarajatlarning tejalishi yoki
shunday tejash uchun sharoit yaratuvchi har qanday takomillashtirishga
taalluqlidir. Innovatsiya ishlab chiqarish faoliyati jarayonini, ilm-fan, madaniyat,
ta‘lim sohasida, jamiyat faoliyatining boshqa jabhalaridagi iqtisodiy, huquqiy va
ijtimoiy munosabatlarni takomillashtirishga qaratilgan ilmiy - tadqiqot natijalari va
ishlanmalardan foydalanish natijasida vujudga keladi.
Mazkur atama har xil kontekstlarda turlicha ma‘no kasb etishi mumkin, ular
o‘lchash va tahlilning aniq maqsadlaridan kelib chiqqan holda tanlab olinadi.
Innovatsiya - bu innovatsion faoliyatning bozorda sotilayotgan yangi yoki
takomillashtirilgan mahsulot, amaliy faoliyatda foydalanilayotgan yangi yoki
takomillashtirilgan texnologik jarayon ko‘rinishida ro‘yobga chiqarilgan pirovard
natijasidir.
Shunday qilib innovatsiyaning pirovard natijasi tijoriy muvaffaqiyat
hisoblanadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida innovatsiyalarni tizimli tavsiflash
uslubiyati xalqaro standartlarga asoslangan bo‘lib, ular bo‘yicha tavsiyalar 1992 yil
Oslo shahrida qabul qilingan. ―Oslo qo‘llanmasi‖ nomi shundan olingan.
Ular texnologik innovatsiyalarga nisbatan qo‘llash uchun ishlab chiqilgan
bo‘lib, yangi mahsulot hamda jarayonlarni, shuningdek ulardagi ahamiyatli
texnologik o‘zgarishlarni qamrab oladi. Innovatsiya bozorda yoki ishlab chiqarish
jarayonida joriy etilgan bo‘lsagina amalga oshgan hisoblanadi.
1.1-jadval