Toshkent moliya instituti m. S. Hojiyev, I. I. Meliyev, S. A. Djumanov moliyaviy hisobot auditi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Moliyaviy hisobotda talab qilingan ochib berishlar soni ortishi Ko’p sonli hisob-kitob amallari va professional mulohazalardan
|
3.1-rasm. O’zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobi tizimini MHXSga moslashtirishning asosiy yo’nalishlari 41 Bu borada asosiy kamchiliklar sifatida hisobotlarni taqqoslash va transparentlik darajasi pastligini, xo’jalik faoliyati barcha faktlarining to’liq aks ettirilmasligini (masalan, shartnoma majburiyatlari va hosilaviy qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalar), xo’jalik faoliyati faktlari va hodisalarini tan olish va baholashda 41 Xajimuratov N.Sh. Aktsiyadorlik jamiyatlarida moliyaviy hisobot auditini takomillashtirish: iqtisodiyot fanlari bo’yicha falsafa doktori (PhD)ilmiy darajasini olish uchun dis. avtoref.. -T.: 2018 -56 b. Мавжуд бухгалтерия ҳисоби қоидаларига қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш МҲХСга тўлиқ ёки максимал йўналтирилган янги бухгалтерия ҳисоби қоидаларини киритиш Молиявий ҳисоботлар асосий шакллари ва уларни тузиш қоидаларини унификациялаш Мамлакат бухгалтерия ҳисоби қоидаларига янги тушунчалар киритиш (активларнинг қадрсизланиши, хўжалик фаолиятининг шартли далиллари ва бошқалар) Moliyaviy hisobotda talab qilingan ochib berishlar soni ortishi Ko’p sonli hisob-kitob amallari va professional mulohazalardan foydalanish zarurati Buxgalteriya hisobi milliy standartlarini moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga moslashtirish yo’nalishlari 67 ehtiyotkorlik tamoyilini pisand qilmaslikni kiritish mumkin. Birinchi navbatda, bu baholashda ehtiyotkorlik tamoyilini to’liq pisand qilmaydigan boshlang’ich qiymat bo’yicha aktivlarni baholash bilan bog’liqdir. Aktsiyadorlik jamiyati balansida ayni paytdagi qiymati ko’p marta oshirib ko’rsatilgan bo’lishi mumkin bo’lgan ma’naviy eskirgan asosiy ishlab chiqarish vositalari hisobga olinadi. Joriy qiymat bo’yicha emas, balki boshlang’ich qiymat bo’yicha hisoblab chiqish usulining amal qilishi boshqa bir muhim kamchilik hisoblanadi. Bu esa shunga olib keladiki, aktsiyadorlik jamiyatining moliyaviy hisobotida moliyaviy natija oshirib ko’rsatiladi. Bu kamchiliklarning barchasi mamlakatdan kapital oqimi chiqib ketishi katta ekanligi bilan birgalikda kuzatiladigan jahon bozorlaridagi beqarorlik omillarining o’sishi va moliyaviy inqiroz sharoitlarida o’tkir namoyon bo’ladi. Xulosa o’rnida ta’kidlash joizki, O’zbekiston Respublikasi hududida MHXS joriy qilishga asos solindi deb ishonch bilan aytish mumkin. Mamlakat hududida har erda va izchillik bilan MHXS joriy qilish korxonalarga jahon iqtisodiyotiga jalb etilganlikdan to’g’ridan-to’g’ri iqtisodiy foyda olish imkonini beradi. Buxgalteriya hisobini xalqaro standartlashtirish jarayoni hali tugallanmadi. MHXS ga muntazam ravishda yangi o’zgarishlar kiritilib, ular o’zgaruvchan jahon iqtisodiy xo’jaligi konyunkturasiga moslashib bormoqda. Mamlakat buxgalteriya hisobi qoidalarini MHXS me’yorlariga muvofiq eng yuqori moslashtirishga mazmunan bir xil nomdagi MHXS ga maksimal darajada yaqin bo’ladigan yangi buxgalteriya hisobi qoidalari qabul qilinishi xizmat qiladi. Bu «Zaxiralar hisobi», «Ijara hisobi», «Xodimlarga mukofotlar hisobi», «Tashkilot daromadlari» kabi buxgalteriya hisobi qoidalaridir. MHXS talablaridan biri sanalgan, muddati 12 oydan ortiq bo’lgan debitorlik va kreditorlik qarzlarini diskontlash imkoniyati muhim o’zgarishlardan biriga aylanadi 42 . Mamlakat buxgalteriya standartlariga kiritilgan va yaqin vaqtlarda kiritiladigan barcha ko’p sonli o’zgarishlarga qaramay, buxgalteriya hisobining milliy standartlari va xalqaro standartlarda kontseptual va bazaviy qoidalar o’rtasidagi 42 Зарецкая В.Г. Оценка и анализ дебиторской и кредиторской задолженности с учетом фактора времени //Международный бухгалтерский учет. 2014, № 29, стр. 47 68 tafovutlar avvalgidek jiddiy bo’lib qolaveradi. Buxgalteriya hisobi milliy standartlarida joriy qiymat kontseptsiyasi va kapital kontseptsiyasi kabi kontseptsiyalarning yo’qligi bu tafovutlarni jiddiy qilib qo’yadi. Ta’kilash joizki, mamlakat aktsiyadorlik jamiyatlarining MHXS ga o’tishiga ekspertlar doirasida bir xil baho berilmaydi. Ayrim ekspertlarning hisoblashicha, bunday o’tish mamlakat iqtisodiyotiga foyda keltirishi va birinchi navbatda, uning xalqaro reytingini oshirish mamlakatga investitsiyalar oqimini o’zgartirishi shubhasiz. Boshqalar esa bunday yondashuvda hech qanday foyda ko’rmaydi va bu kompaniyalar uchun qo’shimcha xarajatlar keltiradi, bajariladigan hisob va hisobot ishlari sig’imini oshiradi deb hisoblaydi 43 . Biroq MHXS qo’llashning asosiy maqsadi – mavjud va potentsial investorlar uchun zarur bo’lgan aktsiyadorlik jamiyatlarining moliyaviy holati haqida maksimal darajada ishonchli axborot olish ekanligini yaxshi tushunadigan bo’lsak, MHXS ga o’tish zarurligi yaqqol ko’zga tashlanib qoladi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|