Toshkent moliya instituti m. S. Hojiyev, I. I. Meliyev, S. A. Djumanov moliyaviy hisobot auditi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
5.6- jadval
Moliyaviy faoliyat bo’yicha xarajatlarning moliyaviy hisobotdagi boshqa moddalar bilan o’zaro bog’liqligi 71 Daromadlar va xarajatlarning turlari Daromadlarni va xarajatlarni tasdiqlash uchun auditorlik dalillar Mulklarni ijaraga berish (olish) bo’yicha daromadlar (xarajatlar) Pul mablag’lari, debitorlik qarzlar (buxgalteriya hisobidagi yozuvlarni dastlabki hujjatlarga tomon tanlab tekshirish) Boshqa korxonalarda ishtirok etishda olingan daromadlar Moliyaviy qo’yilmalar, qo’shma faoliyatdan olingan foydani barcha muhim moddalari va muhim bo’lmagan moddalari tanlab (qo’shma faoliyat to’g’risidagi shartnomani va qo’shma faoliyat moliyaviy hisobotini tahlili) Qimmatli qog’ozlarga, sho’’ba korxonalarga va hokazolarga qilingan moliyaviy qo’yilmalarni qayta baholashga doir daromadlar va xarajatlar Qisqa muddatli va uzoq muddatli moliyaviy qo’yilmalar Olinadigan foizlar va to’lanadigan foizlar, royalti va kapital transferti Berilgan qarzlar, pul mablag’lari, olingan qarzlar va kreditlar Chet el valyutasi bilan bog’liq muomalalarga doir salbiy (ijobiy) kurs tafovutlari bo’yicha zararlar (daromadlar) Daromadlar va zararlar to’g’risidagi moddalar Qimmatli qog’ozlarni chiqarish va tarqatish bilan bog’liq xarajatlar Pul mablag’lari Moliyaviy faoliyat bo’yicha boshqa daromadlar va xarajatlar Uzoq muddatli va qisqa muddatli moliyaviy qo’yilmalar, pul mablag’lari, debitorlik qarzlar Korxonalarning xarajatlari bo’yicha audit amallarini rejalashtirishda, auditor xarajatlar turlarini konkret korxonaga nisbatan aniqlashi va o’zining professional mulohazasiga asoslanib, ulardan qaysilariga nisbatan auditorlik dalillari moliyaviy hisobotning boshqa moddalarini tekshirish chog’ida olinishi mumkinligini, 71 Джамбакиева Г. Финансовий учет. Учебное пособие. Т.: «ИҚТИСОД-МОЛИЯ», 2012 г. – 348 ст. 173 qaysilari esa maxsus auditorlik usullari yordamida tekshirilishini aniqlashi lozim. Quyidagi 5.6-jadvalda xarajatlarning moliyaviy hisobotdagi boshqa moddalar bilan o’zaro bog’liqligi o’rganilib, bir tizimga keltirildi va quyidagicha umumlashtirildi. Deyarli hamma vaqt, xo’jalik sub’ekti moliyaviy hisobotida ochib berilishi lozim bo’lgan xarajatlar, hatto ularning summasi unchalik muhim bo’lmasada, tanlovga kiritilishi lozim. Auditor tekshiruv xarajatlar moddalaridan, ko’rsatkichlari arzimagan sabablar bo’yicha jiddiy o’zgargan yoki o’zgarishi lozim bo’lgan darajada o’zgarmaganlarini tanlab olishi zarur. Masalan, yil davomida valyuta kursi keskin o’sganida ijobiy kurs tafovutlari sezilarli darajada o’sishi kutiladi. Agar bunday o’sish hisobotda aks ettirilmagan bo’lsa, auditor tahliliy amallar asosida chet el valyutasida ifodalangan hisobot moddalarining barchasi «Chet el valyutasida ifodalangan operatsiyalarni buxgalteriya hisobi, statistik va boshqa hisobotlarda aks ettirish to’g’risidagi Nizom»ga muvofiq, qayta baholanmaganligi to’g’risida xulosaga kelishi mumkin. Bundan tashqari, auditor o’tgan hisobot davri uchun xarajatlar ko’rsatkichlari moliyaviy hisobotga kiritilganligi va ushbu ko’rsatkichlar auditorlik xulosasi shakllantirilishi lozim bo’lgan moliyaviy hisobotning ajralmas qismi ekanligini e’tiborga olishi lozim. Xalqaro amaliyotda №710 - «Taqqoslanuvchi ko’rsatkichlar» nomli AXS o’tgan davr uchun moliyaviy faoliyat daromadlari va xarajatlari to’g’risidagi ko’rsatkichlar hisobotda, uni tuzishning umumiy tamoyillariga muvofiq taqdim etilganligi to’g’risida etarli auditorlik dalillariga ega bo’lishni talab qiladi. O’tgan davr uchun moliyaviy faoliyat daromadlari va xarajatlari to’g’risidagi ko’rsatkichlarning joriy davr uchun «Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot»da to’g’ri turkumlanganligi va taqdim etilganligiga ishonch hosil qilish zarur. Shunday qilib, bayon qilinganlar asosida moliyaviy faoliyat daromadlari va xarajatlarini tekshirish algoritmi quyidagi 5.1-rasmda keltirilgan. Joriy davr hisobotidagi oldingi davr uchun moliyaviy faoliyat daromadlari va xarajatlari to’g’risidagi ko’rsatkichlarning o’tgan davr uchun moliyaviy hisobotda aks ettirilgan ko’rsatkichlarga mosligini tekshirish chog’ida auditor ushbu |