Toshkent moliya instituti o. Masharipnv Sh. Ilxomov

20 - yil aprel oyi uchun hisob-kitob varag'i

Axmedov A.B. Tahel raqami — 234, buxgaltei Maoshi 50000-00
To‘lov turi		oy	bo'lim	kunlar	soatlar	summa
kod	nomi					hisoblab yozildi	ushlab qolindi
01	Asosiy ish haqi	4	1	20	0 0	454550-00
201	Daromad	4					95109-
229	Jamg‘arib boriladigan Pensiya	4					4545-50
	JAMI:					454550-	109654
	TO'LANDI:					344896-
ОТ.ПТМ Buxga imzo						ter A.N Petrova

7.5-jadval
Mebnatga haq to‘lash bo‘yicha xojalik operatsiyalarini huxgalteriya hisobida aks ettirish

T/R	Xojalik operatsiyasining mazmuni	Summa, sum	Schyotlar korre- spondensiyasi
			Debet	Kredit
1.	Buxgalterga ish haqi hisoblab yozildi	454550	9420	6710
2.	Ish haqidan daromad solig'i ush- landi	95109,15	6710	6410
3.	Ish haqidan sug'urta badali ush- landi	1136,38	6710	6520
4.	Jamg'arib boriladigan pensiya jamg'armasiga hisoblandi	4545,50	6710	6520
5.	Kassadan ish haqi summasi to‘landi	344896,65	6710	5010

Ishlab chiqarishning mavsum davomida bir tekisda davom etmasligi hamda boshqa holatlar (ko'pchilik ishlovchilar yoz oy- larida ta’tilga ketadi) munosabati bilan ishchilarga mehnat ta'tili bir maromda berilmaydi.
Auditor ishlab chiqariladigan mahsulot tannarxini to‘g‘ri aniqlash uchun yil davomida ta'tillaiga haq to‘lash bo‘yicha xarajatlami bir maromda kiritib borishni ta'minlash zarurligiga alohida e'tibor berishi кегак. Mehnat ta'tili vaqtiga to'lanadigan ish haqi xarajatlarini har oyda mahsulot tannarxiga belgilangan miqdorda kiritib borish zarur. Buning uchun mehnat ta'tiliga to'lanadigan ish haqi mahsulot tannarxiga yil davomida bir ma- romda o'tkazilishini ta'minlash uchun har oyda ma'lum miqdordagi mablag' korxona tomonidan zaxira qilib borilishi kerak.
Jamg‘arib boriladigan pensiya ta'minotiga o'tkazmalar bo'yicha quyidagicha (7.6-jadval) buxgalteriya yozuvlari amalga oshiriladi.
7.6-jadval
Jamg'arib boriladigan pensiya hisobraqamiga o‘tkazmalar
bo‘yicha buxgalteriya yozuvlari

T/R	Xojalik operatsiyalarming mazmuni	Schyotlar korrespondensi- yasi
		Debet	Krcdil
1.	Daromad hisoblab yozilgan	2010, 2310 va boshqa schyotlar	6710
2	Jismoniy shaxslar daromadiga soliq hisoblab yozilgan	6710	6410
3.	Jamg'arib boriladigan hisobvaraqqa 1 % aks ettirildi	6410	6530
4.	Jamg‘arib boriladigan pensiya badalini Xalq banki hisobraqamlariga o‘tkazish aks ettirildi	6530	5110
5.	Jismoniy shaxslar daromadiga solinadi- gan soliq summasi budjetga o'tkazildi	6410	5110

Ishbay ishchilaming ishlab chiqarish hisobini tashkil etish va nazorat qilish hamda ish haqini hisoblash bo'yicha audit o'tkazganda auditor dastlabki hujjatlar, ya'ni: naryadlar, mar- shrut haritalar, yo‘l varaqalar. ish mahsuliga oid qaydnomalar, bajarilgan ishlar bo'yicha dalolatnomalar va boshqalami, korxonada ish mahsullari va ishbay haqlar ishlab chiqilganligi va tasdiqlanganligini, dastiabki hujjatlarda barcha tegishli rekvizitlar mayjud ekanligini tekshirishi lozim.
Vaqtbay mchnatga haq to'lashda tarif stavkalar va kon- traktlar sharti to‘g‘ri qo'llanilganligi tekshiriladi. Ish vaqtidan foydalanilganligi to‘g‘risidagi tabellar. naryadlar va ish haqini hisoblash bo‘yicha boshqa hujjatlami tekshirganda ularga uy- dirma (soxta) shaxslar kiritish hollari mavjudligi aniqlanadi. Buning uchun naryadlarni berilgan sanasi ho'yicha tahlil qilish, naryaddagi va ish vaqtini hisobga olish tabellardagi ishchilar fa- miliyalarini xodimlar bo'limidagi shaxsiy tarkibni hisobga olish ma’lumotlari bilan solishtirish lozim. Dastlabki hujjatlar bo'yicha awal to‘langan summalar qayta hisoblanganligi, aynan bir shaxslar familiyalari bir necha marolaha lurli hisob-kitob- to'lov qaydnomalariga kiritilganligi holatlari tekshiriladi.
Korxona xodimlarining shaxsiy tarkihida bo‘lmagan va qisqa muddat ishlagan shaxslarga yozilgan naryadlar hamda sifatsiz ishlarni. yaroqsiz mahsulotlarni tuzatish bo‘yicha naryadlar alo- hida diqqat bilan tekshiriladi Dastlabki huiiatlar va hisob-kitob qaydnomalarini tekshirganda arifmetik hisoblar to‘g‘riligiga katta e'tibor qaratiladi.
Auditorlik tekshiruvi vaqtida xodimlami rag‘batlantirishga qaratilgan turli to'Iovlar, ya'ni: ma'lum bir davrda ishlaganligi natijasiga ko‘ra mukofotlar. tovon tavsifldagi ish vaqtidan tash- qari yoki tunda ishlaganligi uchun qo'shimcha to‘lov va ustama haqlar, ishlamagan vaqt, mehnat ta'tili, vaqtinchalik mehnatga qobiliyatsizlik va boshqalar uchun to'lovlar hujjatlarda to‘g‘ri rasmiylashlirilganiga alohida e'tiborni qaratishi lozim. Bunda auditor har bir korxonada ichki moddiy rag'batlantirish va turli qo'shimcha to'lovlar va mukofotlami hisoblash to'g'risida ichki Nizom ishlab chiqilgan va tasdiqlangan bo'lishi kerakligini unutmasligi zarur. Mukofotlarni hisoblash rahbar buyrug'i bilan rasmiylashtinlishi va mukofotlash to'g'risidagi ichki Nizomning tamoyillariga muvofiq bo'lishi lozim.
O'rtacha ish haqiga asoslangan hisoblar to'g‘riligini tekshir- ganda o'rtacha ish haqi to‘g‘ri belgilanganligini aniqlash, undan keyin esa, turli to'lovlar to‘g‘ri hisoblanganligini tekshirish kerak. Aniqlangan kamchilik va xatolar bo'yicha buxgalter te- gishli tuzatishlami kiritishi lozim.
Takrorlash ucbun savollar

1. 
   Mehnatga haq to'lash bo‘yicha hisob-kitoblar auditida qanday me’yoriy hujjatlarga asoslaniladi?
   
2. 
   Mehnatga haq to‘lash bo'yicha eng ko‘p uchraydigan xa- tolar nimalardan iborat?
   
3. 
   Ish beruvchi va xodim o'rtasidagi mehnat munosabatlari qanday tekshiriladi?
   
4. 
   Hisoblangan mehnat haqi va undan ushlanma va to‘lovlar to‘g‘riligini qanday tekshiriladi?
   
5. 
   Xodimlar mehnatiga haq to'lash hisobini to‘g‘ri rasmiy- lashtirilishini tekshirish qanday ketma-ketlikda amalga oshiri- ladi?
   
6. 
   Asosiy ishlab chiqarishdagi xodimga mehnat haqi hisoblanganda qanday buxgalteriya o‘tkazmalari bilan aks ettiri- ladi?
   
7. 
   Xodimning daromadidan soliq summasi qanday tartibda hisoblanadi?
   
8. 
   Korxonaning asosiy shtatida bo‘Jmagan ishchilar to- monidan bajarilgan ish, xizmatlar hajmi qanday tekshiriladi?
   
9. 
   Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha xatoliklar aniqlangan- ganda auditorning hatti-harakatlari qanday bo‘ladi?
   
10. 
    Boshqaruv xodimlarining maoshlariga sarflangan mab- lag'lar qaysi xarajatlar tarkibiga olib boriladi?