1-jadval Real sektor tarmoqlari bo’yicha biznes sub’ektlarining o’rtacha foyda miqdori bo’yicha nazariy chastotalarini hisoblash* i x ln
m i x ln
m i x ln
-
i x ln
(
i x ln
-
i x ln
)
2
i x ln
x
ln
i
)
(
i t F m
1,0613
12,9
13,6902
-1,0058
1,0116
-1,6763
0,0475
13,8
1,4943
17,7
26,4483
-0,5728
0,3281
-0,9547
0,1711
12,4
1,9489
21,1
41,1219
-0,1181
0,0140
-0,1969
0,4247
25,3
2,3171
18,4
42,6343
0,2500
0,0625
0,4167
0,6591
23,4
2,6780
15,9
42,5803
0,6110
0,3733
1,0183
0,8438
18,5
2,8736
14
40,2299
0,8065
0,6505
1,3442
0,9099
6,6
100
206,7048
2,4399
100
i x ln
=2,067
Ushbu nisbiy kattaliklar taqsimotining grafik tasviri chap tomon-lama
asimmetriya va o’tkir uchga ega. Bu belgilar esa, kichik biznes sub’ekt-larida
o’rtacha foyda shakllanishi jarayonlarini aniqlash uchun lognormal taqsimotni
tanlash zarurligidan dalolat beradi. Bu funktsiyaning qulayli-gi shundaki, nisbiy
kattaliklarning logarifmlari kattaliklarning o’zlariga qaraganda Lyapunov
teoremasi talablariga javob beradi.
Shu sababli, biznes sub’ektlari o’rtacha foyda miqdorlari bo’yicha lognormal
taqsimotga bo’ysunadi deb aytishimizga asos bor. Taqsimotning nazariy
qiymatlarini hisoblanganda
i x ln
=2,067,
=5 %,
=0,6. Nazariy taqsimotning
empirik taqsimotga yaqinligini baholash uchun Pirson mezonidan foydalanildi.
'
2
'
'
2
2
'
2
2
'
1
2
'
1
1
2
)
(
....
)
(
)
(
n n n n m m m m m m m m m
Biznesning zararsiz ishlash nuqtalari va ko’lamini baholash. Ma’lumki,
har kanday gigant korxonalar kabi kichik biznes sub’etlari ham o’z faoliyatlarini
tahlil asosida baholab borishlari lozim. Bozorning o’zgaruvchan, noaniq
sharoitlariga moslashib borish uchun har bir tadbirkor o’z korxonasini ahvolini
to’la bilishi, uni «pastu-baland» larini to’g’rilab, samarali boshqarib turishi kerak.
Doimiy o’zgarib turuvchi bozor muhitiga bog’liq ravishda kichik biznes sub’ektlari
faoliyatini tizimli tahlil qilish, ularni barqaror faoliyatda yurituvchi va raqobatdosh
46
qilishga imkon bergan holda ravon rivojlantirishni ta’minlaydi.
KB subektlari faoliyati muntazam va har tomonlama tahlil kilinganda
quyidagilarga erishish mumkin:
ham KB sub’ekti sifatida korxonaning o’zi va uning tarkibiy
bo’linmalarining xo’jalik faoliyati natijalarini tez, sifatli va professional
baholash;
ishlab chiqarilgan tovarlar va ko’rsatilgan xizmatlarining aniq tur-lari
bo’yicha olinayotgan foydaga ta’sir etadigan omillarni o’z vaqtida aniqlash
va e’tiborga olish;
KB baho siyosatini ishlab chiqish uchun zarur bo’lgan ishlab chiqarish
harajatlari va ularni o’zgarish tendentsiyalarini aniqlash;
KB sub’ekti muammolarini echishning va yaqin istiqbolda uni foyda olishini
ta’minlashning optimal yo’llarini topish.
Tadbirkorlik amaliyotida strategik va tezkor tahlil farqlanadi.
12