Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

AORTANING TOQ TARMOQLARI
Qorinning arterial poyasi
(truncus coeliacus) kalta va yo‘g‗on arteriyadan 
iborat bo‘lib, aortaning oldingi Yuzasida XII Ko‗krak umurtqasi ro‘parasida (aorta 
diafragmadan o‘tishi bilanoq) boshlanadi va uchta katta tarmoqqa (a. gastrica sinistra, 
a. hepatica communis va a. lienalis) bo‘linadi. Truncus coeliacus tarmoqlari 
quyidagilar: 

---

447 
Qorinning arterial poyasi. 
1 – Hiatus aorticus; 2 – Truncus coeliacus; 3 – Lig. teres hepatis; 4 – A.phrenica inferior 
dextra; 5 – Vesica fellea; 6 – Ductus hepaticus communis; 7 – R.sinister a. hepaticae propriae; 8 – 
Ramus dexter a. hepaticae propriae; 9 – A. cystica; 10 – Ductus cysticus; 11 – A. hepatica propria; 
12 – A. gastrica dextra; 13 – Ductus choledochus; 14 – A. gastroduodenalis; 15 – A. hepatica 
communis; 16 – V.portae; 17 – V. cava inferior; 18 – A. gastroepiploica dextra; 19 – Rr. epiploici; 
20 – Omentum majus; 21 – A. gastroepiploica sinistra; 22 – Pancreas; 23 – A. lienalis; 24 – Lien; 
25 – Ventriculus; 26 – Aorta abdominalis; 27 – A. phrenica inferior sinistra; 28 – Diaphragma; 29 – 
R. esophageus; 30 – Esophagus (pars abdominalis); 31 – A. gastrica sinistra; 32 – Hiatus 
esophageus; 33 – Hepar. 
I
. 1. M e‘ d a n i n g ch a p a r t e r i y a s i (a.gastrica sinistra) chapdan cardia 
ventriculi ga borib, pars abdominalis oesophagi ga shoxchalar beradi. A. gastrica 
sinistra ning asosiy tarmoqlari curvatura minor ventriculi bo‘ylab boradi va a. 
gastrica dextra (umumiy jigar arteriyasi tarmog‗i) bilan anastomozlashadi. 
2. U m u m i y j i g a r a r t e r i y a s i (a. hepatica communis) caput pancreatis 
ning Yuqori qirrasi bo‘ylab duodenum ga boradi va ikkita shox (a. hepatica propria 
va a. gastroduodenalis)ga bo‘linadi: a. hepatica propria lig. hepatoduodenale ichida v. 
partae ning old va ductus choledochus ning chap tomonidan yo‘nalib, jigar darvozasi 
orqali jigar tarkibida tarqaladi (jigarning ichki tuzilishiga qaralsin). 
Jigarning xususiy arteriyasi (a. hepatica propria) dan quyidagi tarmoqlar 
chiqadi: me‘daning o‘ng arteriyasi (a. gastrica dextra) Yuqoriga ko‘tarilib, curvatura 
minor ventriculi bo‘ylab chap tomonga yo‘naladi va a.gastrica sinistra bilan 
anastomozlashadi.
Ramus dexter et sinister shoxchalari jigarning o‘ng hamda chap bo‘laklariga 
boradi. Ramus dexter dan o‘t pufagi arteriyasi (a. cystica) chiqadi. 
M e‘ d a - o‘ n i k k i b a r m o q i ch a k a r t e r i y a s i (a. gastroduodenalis) 
me‘da pyloris qismining orqasidan pastga tomon yo‘nalib, o‘n ikki barmoq ichak 
bilan me‘da osti bezi (pancreas) orasiga kiradi, a. gastroepiploica dextra va aa. 
pancreaticoduodenalis superiores tarmoqlariga bo‘linadi. 
a) o‘ng tomondagi me‘daning charvi arteriyasi a. gastroepiploica dextra 
curvatura major bo‘ylab chap tomonga yo‘naladi, me‘da-katta charviga tarmoqlar 
chiqarib, a. gastroepiploica sinistra bilan anastomoz hosil qiladi; b) me‘da osti bezi 

---

448 
bilan o‘n ikki barmoq ichakning Yuqori arteriyasi – aa. pancreaticoduodenalis 
superior me‘da osti bezi qismiga boradi va rr. pancreatici (me‘da osti bezining bosh 
qismi)da, rami duodenalis (o‘n ikki barmoq ichakning pars descendens qismi)da 
tarmoqlarga bo‘linadi. 
3. T a l o q a r t e r i y a s i a. lienalis trunsus coeliacus tarmoqlarining ichida eng 
yo‘g‗oni bo‘lib, pancreas Yuqori chekkasidan bir necha marta buralib taloqqa qarab 
yo‘naladi, hilus lienalis ga borganda 5–6 ta shoxchaga bo‘linadi va lien ichida 
tarqaladi. Yo‘lda bir qancha rr.pancreatici tarmoqlarini beradi. Bundan tashqari, a. 
lienalis dan quyidagi tolalar chiqadi: 
Ch a p t o m o n d a g i m e‘ d a-ch a r v i a r t e r i y a s i (a. gastroepiploica 
sinistra) me‘da – curvatura major bo‘ylab o‘ng tomonga boradi va a. gastroepiploica 
dextra bilan anastomozlashadi. Me‘daning kalta arteriyalari (aa. gastricae breves) 
me‘da tubini qon bilan ta‘minlaydigan va boshqa arteriyalar bilan anastomozlashadi. 
II.