Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

Ichaktutqichning ustki arteriyasi 
(a. mesenterica superior) qorin aortasi 
(truncus coeliacus) dan taxminan 1–1,5 sm pastroqda aorta abdominalis ning I bel 
umurtqasining Yuqori qirrasi ro‘parasidan chiqadi. Bu arteriya me‘da osti bezi bilan 
o‘n ikki barmoq ichakning pastki gorizontal bo‘lagi orasidan o‘tib pastga yo‘naladi.
A. mesenterica superior dan bir qancha tolalar chiqadi: 
1. M e‘ d a o s t i b e z i v a o‘ n i k k i b a r m o q i ch a k n i n g p a s t k i a r t e 
r i y a s i (a. pancreaticoduodenalis inferior) me‘da osti bezi boshchasi va duodenum 
ning o‘rtasidan Yuqoriga ko‘tariladi. A. pancreaticoduodenalis inferior pancreas ning 
boshchasini, o‘n ikki barmoq ichakning pastki gorizontal bo‘limini qon bilan 
ta‘minlashda ishtirok etadi va nihoyat aa. pancreaticoduodenalis superiores bilan 
anastomozlashadi. 
2. I ch a k a r t e r i y a l a r i (aa. intestinales) 10–20 shoxchadan iborat bo‘lib, 
ichaktutqich (mesenterium) tarkibida boradi va shu tariqa och iChakka aa. jejunales 
hamda Yonbosh iChakka aa. ilei sifatida tarqaladi. Ana shu arteriyalarning 
shoxchalari ichak devoriga bormasdan oldin mesenterium varag‗i ichida o‘zaro 
qo‘shilib, 2–5 qator anastomoz hosil qiladi. Birinchi qator arteriya anastomozlaridan 
hosil bo‘lgan ravoqdan shoxchalar chiqadi va o‘zaro qo‘shilib, ikkinchi qatordagi 
arteriya ravog‗ini, so‘ngra uchinchi qator arteriya ravog‗ini hosil qiladi va hokazo. 
Oxirgi arteriya ravog‗idan chiqqan tarmoqlar ichak devorini zich o‘rab oladi va har 
xil vaziyatda ham qon bilan bir me‘yorda ta‘minlanishiga imkon beradi. 
3. Yo n b o sh ch a m b a r i ch a k a r t e r i y a s i (a. ileocolica) Yonbosh 
ichakning oxirgi qismi bilan ko‘riChakka tarqaladi, ramus colicusdan esa 
chuvalchangsimon o‘simtaga a. appendicularis shoxchasini beradi. 
4. Ch a m b a r i ch a k n i n g o‘ r t a a r t e r i y a s i (a. colica media) chambar 
ichakning ko‘ndalang qismiga (colon transsversum) mesacolon transversum varaqlari 
orasidan boradi va ikkita shoxchaga ajratiladi. Ularning o‘ng tomonga qarab 
yo‘nalgan shoxchasi a. colica dextra a. mesenterica superior tarmoqlari bilan 
anastomoz hosil qilsa, chap tomonga qarab yo‘nalgan shoxchalari a. colica sinistra (a. 
mesenterica inferior tarmog‗i) bilan qo‘shiladi. Natijada a. mesenterica superior 
Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan tarmoqlar yordamida a. mesenterica inferior bilan 
qo‘shilib, arteriya ravog‗ini hosil qiladi. 
1
1
Human Anatomy, Kenneth S. Saladin, USA 2014. Gray's Anatomy for Students,Drake RL Vodl W, Mitchell AWM Elsever Churchill 
Livingstone, 2014

---

449 
5. A. c o l i c a d e x t r a chambar ichakning o‘ng arteriyasi a. mesenterica 
superior dan, III bel umurtqasining ro‘parasida a. ileocolica dan bir oz Yuqoriroqda 
chiqib, ichak bo‘lagiga (colon ascendens) tarqaladi. 
III.