Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

 
AORTANING VISSERAL JUFT TARMOQLARI

---

450 
Aorta abnominalis dan qorin bo‘shlig‗ida joylashgan juft a‘zolar uchun quyidagi 
juft arteriya shoxlari chiqadi: 
1. B u y r a k u s t i b e z i n i n g o‘ r t a a r t e r i y a s i (a. suprarenalis media) 
me‘da osti bezining orqa tomonidan gl. suprarenalis ga boradi va a. suprarenalis 
superior (a. phrenica inferior tarmog‗i) hamda a. suprarenalis inferior (a. renalis 
tarmog‗i) bilan tutashadi. 
2. B u y r a k a r t e r i y a s i (a. renalis) o‘ng va chap buyrakka boradigan 
arteriya bo‘lib, aortadan II bel umurtqasining damida boshlanadi. O‘ng buyrak 
arteriyasi (a. renalis sinistra)ga nisbatan birmuncha uzunroq bo‘lib, aortadan 
pastroqda boshlanadi va v. cava inferior ning orqa tomonidan o‘tib, buyrakka boradi. 
Gohida buyrakka aortadan ikkita va undan ham ko‘proq arteriyalar kelishi mumkin. 
A. renalis buyrakka kirishdan oldin buyrak usti beziga, a. suprarenalis inferior siydik 
yo‘lining (ureter) boshlanish qismiga – rami ureterici va buyrakning yog‗ kapsulasiga 
bir qancha mayda shoxchalar beradi. Buyrak organizmda muhim vazifa – siydik 
chiqarish vazifasini bajaradi, shuning uchun buyrakka uning hajmiga qaraganda 
diametri ancha kattaroq bo‘lgan qon tomir (a. renalis) boradi. 
Buyrak arteriyasi. 
1 – Ureter; 2 – Pelvis renalis; 3 – A.renalis; 4 – Buyrak yog‗ qavati arteriyasi; 5 – Cortex 
renis; 6 – Medulla renis; 7 – Aa.interlobares; 8 – Columna renalis; 9 – Pyramides renales. 
3. M o y a k a r t e r i y a s i (a. testicularis) ayollarda a. ovarica (tuxumdon 
arteriyasi) aortadan II bel umurtqasining ro‘parasida a. renalis ning pastrog‗idan 
boshlanib (ba‘zida a. renalis ning o‘zidan chiqadi) qorin seroz pardasining orqasidan 
pastga – Chanoq bo‘shlig‗iga va undan Chov kanali orqali moyak xaltasiga 
(yorg‗oqqa) tushib, moyak (testis)ni qon bilan ta‘minlaydi. A. testicularis dextra 
pastki kavak vena oldidan o‘tayotganda siydik yo‘li bilan kesishadi va unga rami 
ureterici shoxchalarini beradi.
Ayollarda a. ovarica kichik Chanoq bo‘shlig‗iga tushib, lig. suspensorium 
tarkibida tuxumdonga boradi. Aa. tecteculares larning aortadan II bel umurtqasi 
oldida boshlanishi testisning rivojlanish davri embrionda – qorin bo‘shlig‗ida 
boshlanib keyinchalik yorg‗oqqa tushganligidan dalolat beradi. 
4. U m u m i y yo n b o sh a r t e r i y a s i (A. iliaca communis). Aorta 
abdominalis IV–V bel umurtqalari ro‘parasiga kelib ikkita umumiy Yonbosh 
arteriyasi – a. iliaca communis ga ajraladi. Aortaning ana shu ikkita tarmoqqa 
bo‘lingan joyi bifurcatio aortae deb ataladi, u erkaklarda 600 va ayollarda 680 
burchak hosil qilib tarqaladi. O‘ng va chap tomondagi a. iliaca communis lar pastga 

---

451 
va tashqi tomonga yo‘nalib, articulatio sacroiliaca ning oldiga kelganda ikkita 
arteriya (aa. iliaca interna et externa)ga bo‘linadi.