Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika

Reaksiya – materialga nisbatan qanday operatsiyani qo'llash natijasi. 
Gilfordning modelidagi barcha faktorlar mustaqil bo'lib, u uch o'lchamli, ba'zida 
esa nomlarning klassifikatsion shkalalari turli xil o'lchamlarda ham uchrab 
turadi. 
 Operatsiya deganda Gilford sinovdan o'tkazilayotgan ob'ektning 
qobiliyatini, ya'ni quyidagi psixik jarayonlarni tushunadi: tushuncha 
(dunyoqarash sifatida), xotira, divergent unumdorlik (har xil yo'nalishlarda 
fikrlash), konvergent unumdorlik (faqat yagona to'g'ri javobga olib keluvchi 
fikr), baholash. 
Mazmun esa axborot yoki materialning operatsiya olib borilayotgan tabiati 
bilan aniqlanadi: tasvir, simvollar (harflar, raqamlar), semantika (so'zlar), xulq. 
Natijalar – sinovdan o'tkazilayotgan ob'ekt tomonidan qayta ishlanayotgan 
axborotlar 
joy 
olgan 
formadir: 
element, 
munosabatlar, 
sistemalar, 
o'zgaruvchanlik turlari va xulosalari. 
Faktorlar har bir o'lchamdagi kategoriya (bo'lim)larining birlashuvi bilan 
xarakterlanadi.
Gilfordning klassifikatsion sxemasida umumiy faktorlar soni 5 x 4 x 6 = 
120 ga tengdir. 
Hozirda yuzdan ortiq faktorlar o'rganilgan, ularning diagnostikasi uchun 
alohida testlar tanlab olingan. Gilfordning bu boradagi kontseptsiyasi AQSH da 

---

128 
pedagoglar tomonidan iqtidorli bolalar va o'smirlar bilan ishlashda keng 
qo'llanilib kelmoqda. Ularning asosida faktorlarni ratsional rejalashtirish va 
qobiliyatlarning rivojlanishiga yo'naltiruvchi dasturlar yaratilgan. Olimlar 
Gilfordning asosiy yutug'ini uning tafakkurni divergent va konvergentlarga 
ajratib berganligida deb hisoblaydilar. 
Gilford kreativlikni divergent tafakkurning unumdorligi bilan bog'laydi. 
Pedagogogik manbalarda siz uning “Kreativlik – divergent tafakkur