Tourism and recreation in the XXI century: problems and prospects

TOURISM AND RECREATION IN THE XXI CENTURY: PROBLEMS AND PROSPECTS
3-4 May 2019
105
Baku, Azerbaijan

---

Azərbaycanla Ukrayna arasında olan əlaqələrin tarixi köklərə bağlı olması, iki xalq arasında qarşılıqlı, 
dərin hörmət və ehtiramın mövcudluğu digər sahələrdə olduğu kimi turizmə də öz təsirini göstərmişdir. İki 
ölkə arasında turizmin bir çox fəaliyyət sahələri üzrə ikili tərəfdaşlıq həyata keçirilir. İki ölkə ilə olan 
turizm əlaqələrinin genişləndirilməsi üçün nəqliyyat infrastrukturunun genişləndirilməsi və təkmilləşdiril-
məsi vacib məsələlərdəndir. Bununla əlaqədar olaraq Azərbaycanın ilk aşağı büdcəli havayolu şirkəti olan 
"Buta Airways"-ın Ukraynanın 3 müxtəlif şəhərinə Kiyev, Xarkov, Odessaya açmış olduğu müntəzəm 
reyslər təhsil, işgüzar, səhiyyə, mədəni-dərketmə turizminin inkişafında yeni mərhələ olmuşdur. Şirkətin 
təqdim etdiyi endirimli və münasib qiymətlərlə uçuşlardan istifadə edərək viza və digər gömrük 
sənədləşmələrində vaxt itkisi ilə qarşılaşmayan turistlərdə gəldikləri ölkə ilə daha da ətraflı tanış ola bilmək 
fürsətini əldə edirlər.
Azərbaycanla Ukrayna arasında ikili turizm əlaqələrinin daimi inkişafı, bu sahədə olan tendensiyaların 
da oxşarlığında özünü göstərir. İki ölkənin mədəni mədəni ictimai həyatında beynəlxalq tədbirlərə ev 
sahibliyi edilməsi, əsasən Avropa və bütün dünya dövlətlərində Azərbaycana və Ukraynaya turistik 
səfərlərə olan marağın artmasına səbəb olmuşdur. Azərbaycanda Avroviziya 2012, Bakı 2015 1-ci Avropa 
Oyunları, Baku 2017 4-cü İslam Həmrəyliyi Oyunları, Formula 1 Qran Priləri və digər iri miqyaslı 
beynəlxalq layihələrin keçirilməsi turizmdə yeni bir səhifənin yazılması və gələcək uğurlar üçün zəmin 
oldu. Beynəlxalq yarışlara hazırlıq periodlarında ölkədəki turizm, nəqliyyat, ictimai iaşə infrastrukturunun 
inkişaf etdirilməsi yönümündə aparılmış məqsədyönümlü siyasət müasir turizm bazasının formalaşmasına 
şərait yaratmışdır. Beynəlxalq tədbirlərdən turizm və ölkənin tanıdılması yönümündə məqsədyönlü 
siyasətdən Ukrayna da istifadə edən ölkələr arasındadır. 2005 və 2017-ci illərdə Avroviziya Mahnı 
Müsabiqəsi, 2009 və 2013-də Uşaq Avroviziya Mahnı müsabiqəsi, Polşa ilə birgə ev sahibliyi etdiyi Euro 
2012 və s. Kimi iri miqyaslı tədbirlərin keçirilməsi ölkə iqtisadiyyatına külli miqdarda vəsait, turizminə isə 
bütün dünyadan diqqət qazandırmışdır.
Lakin bununla bərabər olaraq, Azərbaycan və Ukraynanın mövcud turizm infrastrukturu indikindən 3-
5 dəfə çox turist qəbul etmək iqtidarındadır. Yəni, hazırda ölkəyə gələn turistlərin sayı mövcud 
potensialdan geri qalır. Bunun isə bir neçə səbəbi var. Öncəliklə qeyd edilməlidir ki, Azərbaycanla 
Ermənistan arasında illərdir davam edən Dağlıq Qarabaq münaqişəsinin gecikən həlli, işğalçı ölkənin 
durmadan atəşkəsi pozması turizmin əsasını təşkil edən ictimai-siyasi əminamanlığa ciddi bir zərbədir. 
Digər tərəfdən 20% Azərbaycan torpaqlarının düşmən tapdağı altında olduğu üçün turizm destinasiyaları 
kimi istifadə ediləbiləcək məkanların potensialında istifadə edilə bilinmir. Erməni separatçılarının 
yürütdüyü mənfur strateji siyasətin ağır ziyanları Azərbaycanın Qarabağda olan maddi mədəni irsinə ziyan 
vurmuş, bir çox dünya təşkilatları tərəfindən qorunma altında olan abidələrə ciddi zərər dəymişdir. 
Turizmdə eyni tip çətinliklərlə son illərdə Ukrayna da qarşılaşmışdır. Rusiya Fedrasiyası ilə Ukrayna 
arasında davam edən Krım yarımadasının statusunun mübahisəli şəkildə müəyyənləşdirilməməsi turizmin 
ikitərəfli və çoxtərəfli inkişafına maneələr törədir, gömrük keçidlərində çətinliklərin yaramasına səbəb 
olmuşdur. Ukraynaya aid Qara dənizin əsrarəngiz sahillərinin turizm cəhətdən istifadə ediləməməsi ölkə 
iqtisadiyyatına ciddi zərbə vurmuşdur. Müharibələr və münaqişəli məsələlərin həll edilməsinin yubadılması 
və ortaq məxrəcə gəlinməməsi bütün turizmin inkişaf etdirilməsini yubadan əsas səddlərdən biridir. Hər iki 
ölkə üçün turizm müəssisələrində digər bir problem isə şəffaflığın artırılması və hesabatlılığın 
təkmilləşdirilməsi məsələləridir. [2] 
Bütün bunlara rəğmən, Azərbaycan və Ukraynanın geniş turizm potensialı və iqtisadiyyatın sahələri 
arasında daha qabaqcıl mövqe qazanma və daha çox xarici valyuta axınını təmin etmə perspektivi vardır. 
Turizm və sosial-mədəni servis xidməti fəaliyyət növü kimi əhalinin asudə vaxtının səmərəli istifadə 
edilməsinə, ekskursiya, səyahət və turist marşrutlarının təşkilinə, həmçinin turistlərin başqa xidmət 
növlərindən istifadənin gücləndirilməsinə təkan verir. Turizm xidmətləri bilavasitə turist təşkilatlarının 
fəaliyyətinin nəticəsidir. Turizm xidməti əməyin spesifik xüsusiyyətlərini və məzmununu müəyyənləşdirən 
milli iqtisadiyyatın müstəqil sahəsidir. Turizmdə əmək məhsuldarlığının artım sürəti üçün xidmətin 
səviyyəsinin yüksəldilməsi, əməyin təşkili və stimullaşdırılmasının forma və üsullarının təkmilləşdirilməsi, 
turizm və sosial-mədəni servis xidmətlərinin təşkilinin yenidən qurulması zəruridir.