Tourism and recreation in the XXI century: problems and prospects

TOURISM AND RECREATION IN THE XXI CENTURY: PROBLEMS AND PROSPECTS
3-4 May 2019
107
Baku, Azerbaijan

---

Azərbaycanın turizm ehtiyatları ölkəmizdə aktiv turizmin güclənməsi üçün yetərli olsa da, bu 
ehtiyatlardan düzgün və sərfəli şəkildə istifadə etmək üçün daha çox işin həyata keçirilməsi lazımdır. 
Xarici ölkələrin, ən azından yaxın qonşu ölkələrin bu sahədə sahib olduğu təcrübəsindən yararlanaraq 
bugünkü tələblərə cavab verə biləcək turizm mərkəzləri yaratmaq lazımdır [3; s.95]. 
Ölkəmizdə yalnız şəhər turizminin deyil, rayon və kənd turizminin inkişafı üçün də lazımı 
potensial mövcuddur. Xüsusilə, şəhərdənkənar bölgələrdə , təmiz, sakit hava, ecazkar təbiət ekoloji 
turizmin (dağ turizmi, su turizmi, veloturizm və s.) formalaşmasına imkan yaradır. Bu həm daxili, həm 
də xarici turistlər tərəfindən daha cəlbedici hesab olunur. Ölkəmizdə daxili turizm tam şəkildə 
formalaşmış sahə hesab edilmir. Bununla belə, daxili turizm zəif inkişaf etmiş bölgələrimizdə iqtisadi 
inkişafın əldə edilməsi, tarixi-mədəni dəyərlərin öyrənilməsi üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir. 
Təəssüf ki, bəzi iqtisadi problemlər, eləcə də səyahət mədəniyyətinin tam formalaşmaması, təhsil 
səviyyəsi daxili turizmin inkişafı üçün problem yaradır. 
Ölkəmizdə turizm və bu sahədə fəaliyyət göstərən sahibkarlar üçün başlıca problemlərdən biri 
turizmin mövsümiliyi və bu müddətin olduqca qısa olmasıdır. Həmçinin qiymətlərin yüksəkliyi də 
birbaşa bu problemlə əlaqədardır. Çünki əksər vaxtlar turizm şirkətləri ancaq 2-3 ay işləyirlər. Şirkət 
də böyük obyektə malik olan özəl sektor olduğu üçün onun xərcləri olduqca yüksəkdir. Şirkət və ya 
sahibkar bütün ilin büdcə xərclərini demək olar ki, bir fəslin üzərində cəmləşdirir. Bu hal yüksək 
qiymətlərin mövcudluğuna səbəb olur və qiymətlərin daha da yüksəlməsinə şərait yaradır. Dövlətin, 
eləcə də sahibarkarların dəstəyi ilə ilin bütün fəsilləri üçün müvafiq turizm infrastrukturu yaratmaq 
lazımdır. Bununla belə, ilk olaraq aktiv turizm növləri ilə bağlı işlər sürətləndirilməlidir. 
Bildiyimiz kimi idman turizminin, ümumiyyətlə turizmin qarşılaşdığı problemlər vardır və 
onların həlli üçün tədbirlər görülür. Azərbaycanda qiymət və tariflərin yüksək olması çoxlu sayda 
turistləri cəlb etməkdə maneələr törədir. Turizmin bir mövsümə uyğun inkişaf etdirilməsi də idman 
turizmin inkişafında problemlər yaradır. Bütün mövsümə uyğun idman turizmi növlərini yaratmağa 
potensialı olan Azərbaycanda bu istiqamətdə inamlı addımlar atılır. Azərbaycanın idman turizminin 
ümumiyyətlə turizmin qarşılaşdığı problemlərdən biri də xidmət səviyyəsinin aşağı olmasıdır. 
Bir çox turizm növü üçün lazımı turizm-rekreasiya ehtiyatlarının mövcudluğuna baxmayaraq, 
ölkəmizdə ekoloji turizm, kənd turizmi, macəra-ekstremal, etnik və s. turizm növlərinin inkişafı 
qənaətbəxş səviyyədə deyil. Daxili turizm üzrə bu turizm növləri qeyri-ənənəvi turizm növləri hesab 
oluna bilər. Bu aktiv turizm növləri ilə bağlı mövcud problemlərin aradan qaldırılması üçün lazımı 
tədbirlər icra olunur. Lakin proses olduqca ləng şəkildə həyata keçirilir və əksər hallarda layihələr 
çərçivəsində qalır, reallaşmır. Regionlar üzrə turizm infrastrukturunu təhlil etdikdə, Böyük Qafqazın 
dağ və dağətəyi ərazilərində qeyri-ənənəvi turizm növləri ilə bağlı turizm klasterlərinin məqsədyönlü 
şəkildə formalaşdırılması xüsusi əhəmiyyətə malikdir [4; s.75]. 
Digər problemlərdən biri də ov turizminin inkişafında olan çatışmazlıqlardır. Azərbaycanda 97 
yabanı və yerli məməlilər, 346 növ quş və 95 növ balıq var. Bununla belə, ov ilə əlaqəli müvafiq 
hüquqi infrastrukturun olmaması bu növ turizmin inkişafını zəiflətmişdir. Azərbaycanda bir çox 
rayonlarda ovçuluq təsərrüfatları yaradılmışdır. Lənkəran iqtisadi rayonunda belə obyektlərin 
yaradılması ovçuluq turizminin inkişafı baxımından çox faydalı olacaqdır [5; s.77]. 
Təşkilat və zəruri hüquqi infrastrukturun yoxsulluğu baxımından ovçuluq turizmi kifayət qədər 
inkişaf etmir. Türkiyədə Ədirnənin Ənəz mahalında “Ənəz Balıq və Ov Festivalı”, Orduda “Ov 
Festivalı” Azərbaycanda da bu tip tədbirlərin həyata keçirilə biləcəyini göstərməkdədir. 
Digər bir turizm növü olan qış turizmi Azərbaycanda yeni bir sahə hesab olunur. Lakin Sovet 
dövründə də qış turizminə maraq göstərən insanlar olmuşdur. O zamanlar Şamaxı bölgəsindəki bəzi 
ərazilər xizək sürmək istəyənlər tərəfindən istifadə edilmişdir. Son 10 ilə qədər, Azərbaycanda qış 
turizmi inkişaf etmədiyindən Azərbaycanda qışda yaşayan insanlar qış fəslində istirahət etmək üçün 
zəngin bir infrastrukturu sahib olan bir çox xarici ölkələrə səyahət etmişdir. 
Azərbaycanda macəra turizmi potensialı hələ də tam aşkar edilməyib. Təbiətin gözəlliyi, təbiətin 
aşkar olmayan yerləri, aktiv və enerji dolu Azərbaycan gəncləri turizmin gələcək inkişafı üçün eyni 
zamanda, macəra turizminin özü üçün real mənbədir [6; s.105].