Transport-ekspeditsion xizmatlar asoslari

Transport-ekspeditorlik xizmatlar bozorini o‘zlashtirish strategiyasini ishlab
chiqish
Tijorat va moliyaviy yutuqlarga erishish uchun har bir transport-
ekspeditsiya korxonasi avvalambor transport-ekspeditorlik xizmatlar bozorini
o‘zlashtirish strategiyasini ishlab chiqishi lozim bo‘ladi. Bunda quyidagi omillarni
hisobga olish zarur bo‘ladi:
1. Korxonaning resurslari. O‘zining omborxona xo‘jaligi, terminallari,
yuklash-tushirish texnikasi va hisoblash texnikasi, ularning yangilanishi, yangi
texnologiyalar, ishchilar va mutaxassislarning resurslari, moddiy-texnik
ta’minot tizimi va hokazolarning imkoniyatlarini baholash zarur bo‘ladi;
2. Qo‘llaniladigan tashishlar va xizmatlarning turlari va texnologiyalari. Bozor
sharoitlarida faqatgina bitta tashish turini tashkil qiladigan yoki faqatgina bitta
xizmat turini ko‘rsatadigan korxonaning tashishlarning har xil turlarini tashkil
qiladigan yoki har xil zizmat turlarini bajaradigan korxonaga qaraganda yashab
qolishi qiyin bo‘ladi;
3. Transport-ekspeditorlik xizmatlar bozorining bir jinslilik darajasi. Mazkur
korxona tashishlar va xizmatlarning mazkur turi bilan qancha mijozga xizmat
ko‘rsata olishi mumkinligini, mijozlarni o‘ziga og‘dirib olish yoki yo‘qotish
imkoniyatlarini baholash zarur bo‘ladi;
4. Raqobatchi transport-ekspeditsion korxonalarning marketing strategiyalari.
Boshqa qaysi ekspeditorlar xuddi shunday tashishlar va xizmatlar turlarini
tashkil qilayotganligini, ular qaysi va qancha mijozlarni qamrab olganligini, bu
korxonalarning rivojlanish tendensiyasi qandayligini va hokazolarni aniqlash
zarur bo‘ladi.
Transport-ekspeditsion korxonaning strategiyasini belgilashda
intensifikatsion va diversifikatsion o‘sish imkoniyatlari ko‘rib chiqilishi lozim.
Intensifikatsion o‘sish ekspeditorning tashishlar va xizmatlar hajmini oshirish,
mehnat unumdorligini oshirish va transport xizmati ko‘rsatishning sifatini oshirish
bo‘yicha ichki rezervlarini aniqlash va tahlil qilishni ko‘zda tutadi.
Diversifikatsion o‘sish ekspeditor transport xizmatlari ko‘rsatish sohasida o‘zining

---

64
barcha ichki rezervlaridan amalda foydalanib bo‘lgan va tashishlar va
xizmatlarning qo‘llanilayotgan texnologiyalari doirasidan tashqariga chiqish zarur
bo‘lgan hollarda o‘zini oqlaydi.
Bunda rivojlanishning quyidagi yo‘llari mavjud bo‘lishi mumkin:
1. Tashishlar va xizmatlarning qo‘shimcha mijozlarni jalb qilishga qodir
bo‘lgan yangi turlarini ishlab chiqish;
2. Transport xizmatlari ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lmagan chora-tadbirlarni
ishlab chiqish va amalga oshirish, masalan, mijozlarni jalb qilish bilan klub,
stadion yoki sport zali ochish; transport xizmatlari ko‘rsatishga aloqasi
bo‘lmagan chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, masalan, tijorat
faoliyatini rivojlantirish, yordamchi xo‘jaliklar va sexlarni tashkil qilish va
hokazolar.
Transport-ekspeditsion korxonaning strategik rejasini quyidagi bo‘limlardan
tarkib toptirish tavsiya qilinadi:
1. Nazorat ko‘rsatkichlarini aniqlash;
2. Hududiy transport bozorini tahlil qilish va transport-ekspeditsion
korxonaning holatini (ahvolini) baholash;
3. Zaruriy vazifalarni aniqlash. Zaruriy chora-tadbirlarni ishlab chiqish;
4. Vazifalar va chora-tadbirlarni amalga oshirish uchun zarur bo‘ladigan
resurslarni aniqlash;
5. Chora-tadbirlarning amalga oshishini nazorat qilish.
Korxonalar yuqori raqobatbardoshlilikni faqatgina yaxshi tayyorgarlik
ko‘rgan xodimlar mavjud bo‘lgan hollarda saqlab qolishlari mumkin. Mos
keluvchi strategiya mutaxassislar guruhlarini shakllantirishga tayanishi lozim, bu
guruhlarning a’zolarini umumiy g‘oya va bir xil undovchi sabablar birlashtirgan
bo‘lishi lozim. Raqobatbardoshlilikni oshirishda birinchi planga menedjerlar,
yuqori malakali mutaxassislarning faoliyati chiqadi, ular korxonani qanday qilib
raqobatbardosh qilish mumkinligi masalasini hal qilishlari lozim bo‘ladi.
Transport-ekspeditsion korxonaning rivojlanish strategiyasini ishlab chiqish
rejalashtirish tizimini ishlab chiqish kabi tadbirni amalga oshirish zarurligini
ko‘zda tutadi.

---

65