Vāj ölmӓsӓ:m
[
voy o‘lmasam
] undovida achinish ma’nosi bilan birgalikda afsuslanish ma’nosini ham sezishimiz
mumkin:
[Vāj ölmäsä:m, bekitkän bä
ɳ
kälärimi hämmäsi atväripti-ju, endi buvimgä nimä dijmän?]
-
Voy o‘lmasaam,
berkitkan bonkalarimni hammasi otib yuboribdi-yu, endi buvimga nima deyman?
Vāj shorï:m
[voy sho‘rim] undovi
voy o‘ldi, voy o‘lmasam
undovlari bilan bir xil ma’noni ifodalaydi, ammo
unda afsuslanish, xafa bo‘lish hisi yuqoriroq bo‘ladi:
[Vāj šorï:m, nevrämi tojigä dep jiqqanlärimä, keli:p-kelip men
bečäräni qojlärini boɣïzledimi-ja!]
Voy sho‘rim, nevarami to‘yiga deb yig‘ganlarimni, kelib-kelib men bechorani
qo‘ylarini bo‘g‘izlaydimi-ya!
So‘zlovchining fikridan qaytarish uchun qo‘llanadigan undovlar:
Nutq jarayonida so‘zlovchilarning yoshi, amali nuqtai nazaridan undovlardan foydalanish ham ma’lum darajada
farq qiladi... Undovlar undov ohangi bilan ajralib turadi, lekin undov ohangi xilma-xildir. Bir undov so‘z turli ohang
bilan talaffuz qilinib, turli xil ma’nolarni ifodalashi mumkin. Hay –hay, qanday mazali (rohatlanish, zavqlanish);
Hay-hay, tegma(buyurish); Hay-hay, yigitlar, bu yoqqa! (undash, ta’kidlash); [
häj-häj
šäkok
lik qïma
ɳ
]
-
hay-hay,
shakkoklik qilmang (fikrdan qaytarish).
5
Yuqorida ko‘rsatilgan fikrdan qaytarish, norozilik ma’nosida dardoq shevasida yuqoridagilar bilan bir qatorda ,
qojiɳ-e \\ qojïɳ
\\ qo-je:\\qo-ja:
undovi qo‘llanadi. [Qoj-e, ulär bilän qudä omä, ulär sellärgä ummän tori kemedi] -
Qo‘y-e, ular bilan quda bo‘lma, ular senlarga umuman to‘g‘ri kelmaydi.
Manbalarda norozilikni ifodalash uchun
e, e-e-e, ob-bo, uff
kabi undov so‘zlar ishlatilsa, dardoq shevasida
yuqoridagilar bilan bir qatorda
Dostları ilə paylaş: |
