Тупроқшунослик асослари

(TSK)Сa + 2NH₄NO₃ = (TSK)NH₄ + Ca(NO₃)₂

Ca

N NH₄
(TSK)Сa + 3NH₄NO₃ = (TSK)NH₄ + HNO₃ + Ca(NO₃)₂
NH₄
Ushbu kislotalik vaqtinchalik bo’lib, nitratli azot o’simliklar tomonidan o’zlashtirilishi bilan tuproq reaktsiyasi o’z o’рНiga tushadi.
Ammiakli selitra universal azotli o’g’it bo’lib hisoblanadi. Uni barcha tuproqlarda va hamma qishloq xo’jalik ekinlarida asosiy o’g’itlashda, ekishdan oldin ekish bilan birgalikda va oziqlantirishda qo’llash mumkin. Sug’oriladigan dehqonchilikda qo’llaniladigan o’g’itlardan biridir.
Ohakli-ammiakli selitra - NH₄NO₃ + CaCO₃. Ammiakli selitra va ohak qotishmasi. Tarkibida 20-26% azot bo’ladi. Suvda faqat NH₄NO₃ eriydi. SaSO3 esa erimaydi. Juda ham kuchli gigroskopiklik xususiyatiga ega. Qotib qolishi kuchsiz. Sochiluvchanligi qoniqarli (o’rtacha). Ammiakli selitra mayin ezilgan ohakni qo’shish orqali olinadi. O’g’it neytral reaktsiyaga ega bo’lib, G’arbiy yevropaning mamlakatlari kislotali muhit reaktsiyasiga ega bo’lgan tuproqlarida keng doirada qo’llaniladi.
Ammoniy nitrat - sulfati - (NH₄)SO₄ x 2NH₄NO₃ (sulfonitrat). Tarkibidagi azot miqdori 25,5-26,5% ni tashkil etadi. NH₄NO₃ va (NH₄)₂ SO4 tuzlarini qotishmasidan hosil bo’ladi. Ushbu qotishmada 65% (NH₄)₂ SO₄ va 35% NH₄NO₃ qo’shiladi. Ushbu o’g’it suvda yaxshi eriydi, fiziologik kislotali. Uni barcha tuproqlarda va hamma ekinlarda asosiy o’g’itlashda va oziqlantirishda qo’llash mumkin.

A m i d l i o’ g’ i t l a r

Amidli o’g’itlar tarkibida azot amid NH₂ shaklida bo’ladi. Tuproqda amidlar ammiak va nitratlarga o’zgaradi. Bunday o’g’itlarga karbamid (mochevina), MFU (mochevina formaldegid o’g’iti), mochevina atsetat, krotoniliden-di mochevina, izobutilen-di mochevina, oqsamid kiradi.
Karbamid - CO(NH₂)₂ - (mochevina karbonat kislotasi diamidi).
Tarkibidagi azot 46,3%. Suvda yaxshi eruvchan, kuchli gigroskopik bo’lib, qotib qolish xususiyatiga ega. Germetik idishlardagina qotib qolmaydi.
Quruq holatdagi sochiluvchanligi yaxshi. Biroz nam bo’lganida sochiluvchanligi yomonlashadi. Donador va kichik oq yoki sarg’ish kristall holatlarda ishlab chiqariladi. Qotib qolishini oldini olish uchun donalarining sirti oz miqdorda (vazniga nisbatan 0,05%) hayvon yog’i bilan qoplanadi. Karbonat angidrid gazini ammiak bilan yuqori bosim va yuqori haroratda ta’sir ettirish yo’li bilan olinadi. Bunda harorat 185-200 S⁰ bosim esa 180-200 atmosfera bo’lishi talab etiladi.