Тупроқшунослик асослари
Yüklə 13,46 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Olingan namuna eritma miq. ml. FEK ko’rsatkichi To’g’ri keladigan N 2 O
- To’g’ri keladigan N 2 O 3 – N miq. ori.ml. 1
- Kerakli asbob va reaktivlar
- Tuproq tarkibidagi ammiakli azotni Nessler reaktivi yordamida aniqlash
- Mashg’ulotdan maqsad
- Tuproqlar tarkibidagi xarakatchan fosfor va almashunuvchan kaliy miqdorini Machigin Pratosol usulida aniqlash
Tuproq tarkibidagi N2O3 – N ni aniqlash uchun namuna eritma jadvali
Kerakli asbob va reaktivlar: 1. Disulfafenol kislatasi. Qayta haydalgan toza fenoldan 3 g. tortib olib. Noksimon kolbaga solinadi. Uning ustiga esa solishtirma og’irligi 1,84 ga teng bo’lgan sufat kislotasidan 20,1 ml. qo’yiladi. Kolbaning og’ziga kauchuk propka orqali sovutgich vazifasini bajaruvchi uzun shisha naycha o’рНatiladi. Kolbini suv hammamiga qo’yib, 100 darajali suv 6 soat davomida qizdiriladi. Tayorlangan disulfafenol kislotasi uzoq turib qolishi natijasida kristallanib qolishi mumkin, bunday hollarda aslo suv quyib eritish mumkin emas, faqat suv Xammomiga quyib qizdiriladi. Natriy yoki kaliy ishqorining 20 protsentli eritmasi. Quraq ximoyaviy toza kaliy natriy tuzi. Alyumokaliyli kvasts. Qizil lakmus qog’ozi. Filtr qog’ozi. Kolbalar – 100 ml.li. 250 ml. li VoрНkalar CHinni kosacha va tayoqchalar. Stakanchalar – 100 ml. Byuretka. Suv hammomi. Tarozi. FEK. N A Z O R A T C A V O L L A R. 1.Namuna eritma deb qanday eritmaga aytiladi. 2.Nitratni aniqlash uchun namuna eritma qanday tayyorlanadi. 3.Namuna eritmadan qanday grafik chiqariladi. 14 Laboratoriya ishi: Tuproq tarkibidagi ammiakli azotni Nessler reaktivi yordamida aniqlash Maqsad:Tuproq tarkibidagi ammiak shaklidagi azot miqdorini aniqlashni o’rganadi. Nessler usuli. Tynpoq tarkibidagi ammiak organik moddalarning chirishi natijasida xosil bo’ladi va u tuproqqa singib boradi. Bu singdirilgan ammiak kaliy xlorid tuzi bilan ajratiladi. Ajratilgai ekstraktdagi ammiak kalorimetr usulida Nessler reaktivi bilan aniqlanadi. Mashg’ulotdan maqsad: tuproq tarkibidagi ammiak miqdorini Nessler reaktivi bilan aniqlash. Bunda quyidagicha reaktsiya beradi. Kerakli asbob va reaktivlar: texnik tarozi, 250 ml hajmli konussimon kolbalar, filtr qog’oz, o’lchov tsilindri, 20 ml hajmly pipetka, 50 ml yoki 100 ml li o’lchov kolba, FEK, KS1 ning 1 prodentli eritmasi; segnet tuzining 50 protsentli eritmasi, Nessler reaktivi 2HgK2J4- Ish tartibi. 10 g tuproqni tarozida tortib olib, hajmi 150 ml li konussimon kolbaga solinadi, uning ustiga 1 foizli KSl eritmasidan 100 ml quyib 5 minut aralashtnriladi va 18—20 soat tinch qoldiriladi. SHundan so’ng chayqatiladi va filtrlanadi. F.iltiratdan pipetka yordampda 5—10 —20 ml yoki 40 ml o’lchab olib, 100 ml li o’lchov kolbaga solinadi. Unga 2 ml segnet tuzi eritmasidan quyiladi (segnet tuzi qo’shilmasi eritmadagi kaltsiy va magniy tuzdari chukmaga tushishi mumkin), unga o’lchov kolbasining 3U qismigacha suv va 2ml Nessler rsaktividan qo’shiladi, o’lchov kolbasining bslgisigacha suv to’ldiriladi, kolba biroz chaiqatpladn va kalorimetr orqali ko’riladi. Xisoblash yuli: x -namupadagp NN4, miqdori, mg/kg tuprokda; a NN4 miqdori, kalibrlangan egri chizq buyicha. 1 Bir gektardagi NH4 miqdorini xisoblash uchun (bir gektardagi tuproq xaydov qatlamining massasi 4000 000 ga ko’paytirilib, 1 000 000 ga bulinadi (mg ni kg ga aylaitirish uchun). Ma’lumki, 1 ga yeрНing satxi S = 10 000 m2, urtacha xaydov qatlami 0,30 sm olinadi, 1 m3 tuproqning solishtirma og’irligi 1,200 kg ga teng, bularning xammasini bir-birpga ko’paytirib chiqqan 3600 tonna yoki 3 600 000 kg ni yaxlitlab 4000000 kg xosil kilinadi. N A Z O R A T S A V O L L A R. 1.Tuproq tarkibidagi ammiak qanday usul bilan aniqlanadi. 2.Tuproq eritmasi qanday tayyorlanadi. 3.Tuproqdagi ammiak azoti miqdori qanday xisoblanadi. 4.1 ga yerdagi azot miqdori qanday xisoblanadi. 15 Laboratoriya ishi: Tuproqlar tarkibidagi xarakatchan fosfor va almashunuvchan kaliy miqdorini Machigin Pratosol usulida aniqlash Maqsad:Tuproq tarkibidagi xarakatchan fosfor miqdorini aniqlashni o’rganadi. Tabiatda fosfor sof xolda uchraydi, faqat birikma holida uchraydi. Tuproqda fosfoрНi R2O5 ga mos ravishda besh valentli birkmalari uchraydi. Ular kislorod va boshqa elementlar bilan birikib, ko’pgina kislorodli birikmalar – fosfor kislatalari va fosforitlar hosil qiladi. Jumladan, tarkibidagisuv, vodorodlar, tetroyedlar RO4-3 soiga va ularning bir – biri bilan o’zaro bog’lanishiga ko’ra. Fosfor miqdori, fizik va fizik – ximiyaviy xossalari bilan bir –biridan farq qiluvchisuvda hamda boshqa erituvchilarda eruvchanligi turlicha bo’lgan fosfor birikmalarini hosil qiladi. Tuproqdagi fosfor birikmalari, tuproq og’irligiga ko’ra 0,05 dan 0,2 protsentgacha bo’ladi. Tuproqdagi fosfor asosoan ikki xil ko’rinishda, ya’ni organik va mineral birikmalar holida uchraydi. FosfoрНing organik birikmalaridan o’simlik to’g’ridan to’g’ri foydalana olmaydi, moddalar faqat gidrolizlanganda yki parchalanganda o’simlik tomonidan o’zlashtiriladi. Mineral holidagi fosfor qiyin eruvchan fosforitdan iborat bo’lib, ulardan eng ko’p tarqalgani fosforit va appatitning asosoiy qismi bo’lgan kaltsiy fosfoti Sa3(PO4)2xisoblanadi. Ma’lumotlarga ko’ra tuprotarkibida o’simlikka kerakligidan bir necha ortiq fosfor zapasi bor, biroq tuproqdagi fosfor o’simlik talabini qondirolmaydi. Sababi qiyin eruvchan organik va mineral fosfor birikmalari o’simlik ildiz sistemasi va mikroorganizmlar tasirida juda sekinlik bilan suvda yeruvchan va o’simlik tomonidan o’zlashtiriladigan, shuningdek nisbatdan tuproqertmasiga osonlik bilan o’tadigan birikmalar xarakatchan fosfor deb ataladi. Tabiiyki, ularning tarkibidagi o’zlashtiruvchan fosfoрНi aniqlash usullari ham turlicha bo’ladi. Masalan kislatali muxitga ega bo’lgan karbonatsiz tuproqlarda fosfor miyeral yoki organik kislotalarning kuchsiz eritmalarida eritib olish yo’li bilan aniqlanadi. Lekin bunday usulni karbonatli tuproqlar uchun qo’llab bo’lmaydi. CHunki kislotaning bir qismi karbonatlarni neytralash uchun sariflanib ketadi. Natijada tuproq tarkibidagi o’zlashtiruvchan fosfoрНing hammasi ajralibchiqmasdan faqat 70 -80 protsenti eritmaga o’tadi xolos. Tabiyki, bunday usul bilan o’g’it solish yoki olmashlab ekish jarayonida tuproqda yuz beradigan oz miqtordagi fosfoрНing o’zgarishini kuzatib bo’lmaydi. SHuning uchun ham karbonatli tuproqlar uchun. B. P. Machigin tomonidan taklif etilgan usul ko’proq qo’llaniladi. Bu usulda ammoniy karbonat tuzining 1 protsentli eritmasidan foydalaniladi. eritma ishqoriy reaktsiyaga ega bo’lib, uning РН -9 ga barobar. Bunday eritmaga tuproqdagi monofosfatlar, difosfatlar va oz miqdorda organik fosfotlar o’tadi. Yüklə 13,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|