Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik

Sharnir–richagli birikmalarning ko‘rinishish: 
1
–
stvol, 2
–
zatvor, 3
–
shatunli mexanizm, 4
–
tirgak, 5
–
zatvor asosining 
yonbosh sirtlari, 6
–
boyok, 7
–
qaytargich, 8
–
patron, 9
–
gilza.
Zatvor yoki jangovar lichinaning buralishi. 
Stvol kanalini yuqorida 
aytilgan yopishda zatvorning jangovar qirralari (jangovar lichinalari) 
zatvorning burilishida qurolning qo‘zg‘almas qismlaridagi halqasimon 
tuynuklariga kiradi. Bunday tipdagi zatvor mexanizmi 1891/30-yil 
namunali Mocin vintovkasi, Frommer «Stop» to‘pponchalari uchun 
xosdir. 
Zatvorning qiyshayishi. 
Stvol kanali yopiq bo‘lganda, zatvor 
qiyshaygan va o‘zining muayyan qismi bilan qurolning qo‘zg‘almas 
(yopuvchi) qismining tayanch sirtiga tiralgan bo‘ladi (11-rasm). O‘q 
otilish vaqtida qurolning orqaga tepishiga sabab bo‘luvchi kuch ta’sirida 
zatvorni tayanchdan ozod qiluvchi maxsus moslama harakatga keladi. 
Zatvor stvol kanalining o‘qi bo‘ylab orqa holatga ketadi (1910-yil 
namunali Bergmann, «Bayard» rusumli to‘pponchalar). 

---

 63 
12–rasm. 
Zatvorning buralishi usulida yopish va porox gazlarining bir 
qismi yordamida qurolni qayta o‘qlash:
 
A
–
zatvor oldingi holatda, zatvor asosi oldinga harakatini davom ettiradi va 
o‘zining ariqchasi (7) bilan zatvorning bo‘rtig‘iga (4) ta’sir qiladi va uni 
buraydi, B
–
zatvor asosi oldingi holatda, zatvor o‘z o‘qi atrofida buralgan va 
jangovar qirrasi (5) bilan stvol qutisining jangovar tayanchlariga ta’sir 
qiladi: 1
–
stvol, 2
–
zatvor, 3
–
zatvor asosi, 4
–
zatvorning yetakchi bo‘rtig‘i, 
5
–
zatvorning jangovar bo‘rtig‘i, 6
–
stvol qutisining jangovar tayanchi, 
7
–
zatvor asosining ariqchasi, 8
–
gaz porsheni, 9
–
qaytaruvchi mexanizm, 
10
–
patron, 11
–
gilza.
Ko‘ndalang o‘q bo‘yicha tebranuvchi, ochiluvchi stvolli ov 
miltiqlarida stvollar zatvorli mexanizm bilan yopiladi. Miltiqning 
ochilishi yoki yopilishi kolodkaning ustiga o‘rnatilgan kalit yoki ostiga 
o‘rnatilgan richag yordamida amalga oshiriladi.