Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik

Urgichli otish mexanizmi: 
a 
– 
zatvor oldingi chetki holatda, b 
– 
zatvor urgich bilan birga orqa holatga 
o‘tkazilgan, jangovar prujina siqilgan, v 
– 
zatvor oldingi holatda joylashgan 
va stvolni yopgan, urgich sheptalo yordamida jangovar holatda turibdi: 
 1
–
stvol, 2
–
zatvor, 3
–
boyok, 4
–
boyokni jangovar holatdagi bo‘rtig‘i, 
 5
–
sheptalo, 6
–
jangovar prujina, 7
–
zatvorning chiqish tuynugi, 8
–
patron.

---

 67 
Otish mexanizmlari jangovar prujina yordamida harakatga keltiriladi. 
Urgichli otish mexanizmlari spiralsimon prujinaga va tepkili hamda tepkili-
urgichli mexanizmlar yassi (plastinasimon) prujinaga ega bo‘ladi. Ba’zi 
o‘qotar qurollarda jangovar prujinaning vazifasini qaytaruvchi prujina 
bajaradi va bunday prujinalar qaytaruvchi-jangovar prujina deb ataladi. 
Otish mexanizmining tuzilishiga bog‘liq ravishda o‘q otilishidan 
oldin tepki yoki urgich ko‘tariladi. Tepki yoki urgichning tayanuvchi 
qirrasi (bu qirra jangovar qirra ham deyiladi) ularni jangovar holati deb 
ataluvchi ko‘tarilgan holatda ushlab turishga xizmat qiladi.
 
19–rasm. 
Tepkili–urgichli otish mexanizmi: 
1
–
stvol, 2
–
zatvor, 3
–
boyok, 4
–
tepki, 5
–
jangovar prujina, 6
–
qaytaruvchi prujina.
Tepkilar majburiy va inersiya orqali harakat qiladigan tepkilarga 
ajraladi. Majburiy harakat qiladigan tepkilar oldingi chet holatda urgich 
yoki boyokni oxirigacha bosadi, inersiya orqali harakat qiladigan tepkilar 
esa oldingi qirra bilan ta’minlangan va jangovar holatda urgich yoki 
boyokka tegib turadi. 
 
20-rasm.