Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik

Gaz qurolidan otishda otilish mahsulotlarni aniqlash masofalari (sm)
1
 
 
Qurol kalibri, 
(
mm
) 
Otilish mahsulotlari 
6 8 9 
Chala yongan va erib ketgan porox donalari 
80 
120 150 
Poroxning yongan donalarining tangasimon va g‘ovak 
zarrachalari 
40 
60 
90 
Difenilamin eritmasida reaksiya beradigan oqish 
zarrachalar 
— 
30 
30 
Zarrachalar: 
⎯
magniy; 
⎯
plastmassa konteyner; 
⎯
prokladka. 
Magniy va oqish zarrachalarning qorishmasi 
— 
— 
40 
— 
— 
45 
60 
— 
30 
90 
120 
60 
1
Ushbu jadvalni Rossiyalik olimlar V.D.Isakov, R.V.Babaxanyan, YU.D. 
Kuznetsov, F.A.Sigalovlar ishlab chiqqan. 

---

 196 
6 
mm 
kalibrli qurollar. 
Porox gazlarining mexanik ta’siri taqab 
turib otishda, uzunligi 0,6 
sm 
bo‘lgan uzilishlar va matoning 
siyraklashuvi ko‘rinishida ifodalanishi mumkin.
Issiqlik ta’siri mato tolalarining kuyishi bilan ifodalanadi. Qurum 
izlari 25 
sm 
gacha masofada kuzatiladi. Qurumning markazi 5 
sm 
gacha 
masofada aniq kuzatilishi mumkin, u shakli qoramtir doira shaklida va 
chetlari yaxshi ifodalangan bo‘ladi. Otish masofasi ortishi bilan qurum 
markaziy qismining chetlari shuvalib ketadi va qo‘ng‘ir rang oladi. 15 
sm 
dan katta masofalarda qurumning barcha sohasi yaxshi ko‘rinmaydigan 
holga keladi, bu holda qurum yorqin qo‘ng‘ir rangdagi alohida dog‘lar 
shaklida ifodalanadi. 
8 va 9 
mm 
kalibrli qurollar. 
Porox gazlarining mexanik ta’siri 
matoning yorilishi yoki matodagi markaziy nuqson bilan birgalikdagi 
yorilishlar shaklida, 1 
sm 
gacha masofada shakllanadi. Nuqson egri oval 
shaklda va o‘lchamlari 0, 5 x 1 
sm 
gacha bo‘ladi. 2 sm gacha 
masofalarda salbsimon yorilishlar kuzatiladi. Masofa ortishi bilan 
salbsimon yorilishlarning yo‘qolishi va tik (vertikal) yoki yotiq 
(gorizontal) yorilishlarni vujudga kelishi kuzatiladi, bu tik va yotiq 
yorilishlar 5
 sm 
dan ortiq masofalarda kuzatilmaydi.
Porox gazlarining issqlik ta’siri 1 
sm 
gacha masofalarda mato 
tolalarining kuyishi bilan ifodalanadi. Otilish qurumi 40 
sm 
gacha 
masofalarda ko‘rinishi mumkin, qurum o‘tirgan sohalar aylana shaklda 
bo‘ladi va bir necha doiralardan iborat bo‘ladi. Ushbu doiralarning 
o‘lchamlari va joylashishi otilish masfasiga bog‘liq ravishda o‘zgarib 
turadi.