Türkcə Etimoloji Sözlük

öləç

. 

qoncay. qoyum. oyum. oylum. qonum. 

sığın. sıyın. sıylıq. sığlıq. sıyqı. həcm. həcim. çap. cüssə. 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

dəğərlik. qab. 

qaran

. gülüm. qıstas. 

1

.

 

ölçü

. 

ölçüm

. 

çap. 

qab. əndazə. miqdar. səviyyə. 

1

. əlçim. ölçim.

 

çap. 

gödük. gövüt. qapız. qalaq. 

qataq. qadaq. qota. kilvan. 

kil. peymanə. 

1

. vəzn. 

1

. qafiyə. 

1

. qaran. tədbir. 

1

. ölçü. 

dəğərlik. qab. dartı. çəki. əndazə. miqdar. kərtək. dərəcə. 

rədə. 

1

. ölçü.

 

dəngə. tanqı. qıstıc. me'yar. əyar. nisbət. 

qiyas. - 

bir ölçək

, miqdar, qism: 

birtaxım. bəlirsiz çoxluq. 

bə'zi. 

 

- 

biçim, şəkil, düzək, ölçək vermək

: 

qalıblamaq. 

qalbalamaq. qalvalamaq. qalablamaq. qalavlamaq. 

qaballamaq. qapallamaq. qablamaq. 

 

- 

əlin yarı yumulmuşuna alabildiyi ölçək

 ovuc. avuc. qaram. 

qatam. qapam. qaşam. 

 

- 

ikibatmanlıq ölçək

: qabaq. 

 

-

 

tüfəngə barıt qoymada işlənən bir ölçək

: 

qantargilə. 

qıntargilə. qıntarma. qantarma. 

 

- 

yarım arşın uzunluq ölçəyi

: 

ayaq. qədəm. fut. 

-

 on ayaq 

uzunluğu

nda. 

 

ölçəq

 

ölçək

. 

ülçək

. 

1

. 

ağram. dəng. müsavi. mütabiq. 

1

. 

bərəkə. 

baraka. tərəzi. 

1

. qiyas. 

1

. miqyas. 

1

. 

sağu

. 

peymanə. 

-

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

594 

ölçəklə

 

ölçmək

: 

sağulamaq ölçəkləmək

.

 

1. 

miyzan. 

peymanə. 

1. 

qiyas. qabran

.1. 

oran. miqyas.  

ölçəqləmək

 

ölçəkləmək

. 

sağulamaq. ölçəklə ölçmək. sağulamaq

.  

ölçəqli

 

 

ölçəkli

. 1

.

 

ölçümlü

. 

ölçülü

. 

öləçli

. 

qablı. həcimli. həcmli. 

çaplı. cüssəli. boyrat. qoncaylı. qoyumlu. oyumlu. 

oylumlu. qonumlu. 

sığınlı. sıyınlı. sıylıqlı. sığlıqlı. sıyqılı. 

qaranlı. gülümlü. qıstaslı. 

1

. vəznli. 

1

. qa

fiyəli. 

 

ölçəqsiz

 

 

ölçəksiz. ölçgəsiz. çəksiz. çəkəsiz. sayğısız. sanğamaz. 

sanğasız. həd tanımaz. hədnəşinas. 

 

ölçələmək

 

 

ölçmək. 

 

ölçələmək

 

 

ölçmək. çaplamaq. 

 

ölçələmək

 

 

ölçüləmək

. 

böləkləmək

. 

1

. ölçü ilə vermək. 

1

. təqdir 

edmək. 

1

. təxmin edmək. 

1

. tə'yin edmək. 

1

. əndaziyə 

vurmaq.  

ölçəlinmək

 

 

ölçənilmək

. 

ölçününmək

. 

böləkinmək

. 

bölgəlinmək

. 

1

. 

ölçü, əndazə ilə verilmək. 

1

. təqdir edilmək. 

1

. təxmin 

edilmək. 

1

. tə'yin edilmək. 

 

ölçəm

 

 

ölçü. 

 

ölçəmək

 

 

ölçmək

. 

1

. qıstaslamaq. qıstasmaq. miyzanlamaq. 

tasarlamaq. qiyaslamaq. 

1

. əndazə tutmaq. 

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

ölçəmsiz

 

 

ölçüsüz. hesabsız. 

 

ölçən

 

 

ölçər. qantar. tərazı. ölçü aracı. dəngəc. 

- 

küncdəngəc

: 

zaviyə ölçən. 

 

- 

işsiz gücsüz, boşuna küçələri dolaşan, ölçən

: 

qaldırım 

bilgini: 

qaldırım məhəndisi

: 

qaldırım qarqası. 

 

ölçənmək

 

 

ölçünmək. əndazələnmək. ağla uymaq. mə'qul olmaq. 

 

ölçənməmək

 

 

ölçünməmək

. əndazəyə gəlməmək. 

 

ölçənsiz

 

 

ölçəsiz

. 

ölçüsüz

. 

bölgüsüz

. 

böləksiz

. 

böləcsiz

. 1

. 

əndazəsiz. saysız. sanasız. hesabsız. 

1

. təqdirsiz. 

yazımsız. 

1

. təxminsiz. 

1

. tə'yin edilməmiş. 

 

ölçər

 

 

1. 

mühəndis

. 1. 

ağırbaşlı

.

 

ölçülü

. 1. 

savaş buyruğu

.

 

saldırı buyruğu

.

 

1

. 

ülçər 

( < ul: uzun).

 

uzun qollu maşa. 

şiş. ərsin. odu qarışdırma aracı. gəlbəri. 

 

ölçər

 

 

düzənli. əyar. ölçən. ölçü aracı. qantar. tərazı. dəngəc. 

tərəzi 

<

 

dərgəzi

 

(

 

<

 

dərmək)

. dərib, dəğərləyən arac. 

düzücü. 

- 

küncdəngəc: zaviyə ölçən. 

- 

bu ölçüləri ölçərlə

. 

 

ölçərçi

 

 

əyarçı. 

 

ölçərləmək

 

 

düzənləmək. əyarlamaq. 

- 

bu ölçüləri ölçərlə

. 

 

ölçərli

 

 

düzənli. əyarlı. 

- 

bu ölçüləri ölçərlə

. 

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

596 

ölçərmək

 

 

( < 

ül: bölüş

.) {

ülçərmək

 

( < ul: uzun)}.

 

1.

 

dağıtmaq

. 

bölmək

. 

qarışdırmaq

. 

ititmək

. 

çoxaltmaq

. 

1

. 

qarışdırmaq

. 

1

. 

alovlandırmaq

. 

təhrikləmək

. 

ayağlandırmaq

. -

 

gözlərinin 

çırağın ölçərtmiş

. 

-

 

istə odun ölçərib

. 

sönmüş odu ölçərmə

. 

-

 

yel qovan od 

ölçərən

. 1

. 

çəkləmək. ölçüyə qoymaq. 

1. 

ölçər şişlə odu qarışdırmaq. 

1.

 

ölçü ilə ölçmək. 

1. 

qiyaslamaq.  

ölçəsiz

 

 

ölçənsiz

. 

ölçüsüz

. 

bölgüsüz

. 

böləksiz

. 

böləcsiz

. 1

. 

əndazəsiz. saysız. sanasız. hesabsız. 

1

. təqdirsiz. 

yazımsız. 

1

. təxminsiz. 

1

. tə'yin edilməmiş. 

1. 

düzəysiz. 

qarbur. qarbura. dərcəsiz. aşağ. bayağ. bayağı. 

səviyyəsiz. 

1

. əyarsız. tutarsız. düzənsiz. nə yapacağı 

bəlli olmayan kimsə. 

 

ölçəsiz

 

 

sonsuz. hudutsuz. sınırsız. olduqca. həddindən artıq. 

 

ölçəşdirmək

 

 

ölçüləşdirmək

. 

1

. qarşılaşdırmaq. dəngələmək. 

dəkləmək. dəhləmək. 

1

. dəngəşdirmək. çənçaqlaştırmaq. 

qiyaslamaq.  

ölçəşmə

 

 

ölçüşüm

. 

sözləşmə. anlaşma. oranma. oranc. qərardad. 

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

ölçəşmək

 

 

ölçüşümmək

. 

antlaşmaq. anlaşmaq. sözləşmək. 

antlaşmaq. oranmaq. orancmaq. qərardad, maahidə 

bağlamaq. əhdləşmək. 

 

ölçəv

 

1

. bart. bardaq. 

ölçü qabı. kəvçi. kəviç.

 

1

. 

ölçü. 

 

ölçəvsüz

 

 

ölçüzüz. hesabsız. 

 

ölçim

 

 

əlçim. çap. gödük. gövüt. qapız. 

qataq. qadaq. qota. 

ölçək. kilvan. kil. peymanə. 

 

ölçqəsiz

 

 

ölçgəsiz

. 

ölçəksiz

. çəksiz. çəkəsiz. sayğısız. sanğamaz. 

sanğasız. həd tanımaz. hədnəşinas. 

 

ölçmə

 

 

1

. kərtəriz. 

1

. təhqiq. 

- 

tədqiq

, 

edilmədən: incəlib. 

 

-

 

nərsəni dartma

, 

ölçmə

, 

dərəcələmə

, 

rədələmə üçün 

yapılan evlək

, 

gözlək

, 

cədvəl: bağım. barım. 

 

ölçmə

 

1

. 

düşünmə

.

 

sağ

.

 say

.

 

sayı

.

 

seçmə

.

 

tasarım

.

 hesab

.

 

ödəşmə

.

 

1

. 

ölçü. muqayisə. 

-

 

ölçüyə

 vurmada

n, dəğər 

bilinməz.

 

1

. 

ölçüm. muqayisə. muvazinə. 

 

ölçmək

 

 

1. 

oramaq. oranlamaq. çəkəmək. çəkləmək. 

təxminləmək. hesablamaq. 

1. 

yerləşdirmək. gəzləmək

. 

miyzanlamaq. 

1

. dartmaq

. 

vəzn edmək. tutamlamaq. 

ucdan uca ölçmək. qarışlamaq. miyzanlamaq. 

arşınlamaq. 

1

. 

dənəmək

. 

dəngəmək

. 

çənəmək

. 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

598 

çənləmək

. sanamaq. sanlamaq. 

sayğarmaq

. 

nişanlamaq 

sınamaq

. 

hazırlamaq

. 

izərləmək

. 

təxminləmək

. 

qiyaslamaq. 

yerini göstərmək

. 

qiymət vermək

. 

dəngəmək

. tarazlamaq. 

tutuşdurmaq

. 

qarşılaştırma

. 

muqayisə edmək. öşmək. təqdim edmək

.

 

1

. 

qarışlamaq

. 

qarşamaq. 

-

 

bu büzüyü ölç:

 

bu bezi qarışla, qarşat. 

1

. 

ölçələmək. qarılamaq. sılamaq. sıylamaq.

 

-

 avucla 

ölçmək

: tutamlamaq. 

-

 

o neçə 

tutam olar.  

-

 

ölçüb

 

biçmək: gəzləmək. təsviyə edmək.

 

 

-

 

ölçüb

 

dartmaqsızın: göz təxmini ilə: göz çəki ilə. götürü 

bazarlıq: görməcə alış veriş.

  

ölçmək

 

 

ölçəmək

. boylamaq. 

1

. əndazə tutmaq. 

 

1

. ölçələmək çaplamaq. 

1

. çəkmək. dartmaq. 

- 

malları 

qapanda 

çəkdilər

. 

1

. dartmaq. qıntarlamaq. qantarlamaq. 

qapanlamaq. çəkmək. 

-

 

düğünlü iplə yer ölçmək

: 

gəzləmək. 

- 

əllərin ölçmək: danışaraq əl qolun oynatmaq. 

 

- 

adımlayaraq ölçmək

: ayaqlamaq. 

 

-

 

cəhənnəmi ölçmək

: 

tamı boylamaq. ölmək. 

 

- 

biçimin

, 

ən boyun ölçmək: çaplamaq. 

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

- 

boyun ölçmək

: boylamaq. 

 

- 

çüçələri

 

ölçmək: vel vel dolanmaq: sürtmək. 

 

- 

yer ölçmək üçün düğünlü ip: gəz 

( < 

kər

: 

kəs)

. 

 

ölçü

 

 -

 

aşlıq

 ( hibubat) 

olçüsü

: 

dağar

.

 

bu ölçü "

batmana" tay yer 

bə yer dəğişir

.

  

ölçü

 

 

1. 

çağar. çarqa. çərqə. çaqra. salğut.salıq

. 

əndazə. 

miqdar. ülgü. dəngə. tərazı. qədər. tamcı. damcı. 

1. 

gəz. 

kəz. arşın. 

1. 

kilə. gilə. 

1. 

olçum. qarar. qırar. bir tür. 

1. 

qərar. 

-

 

ölçü çıxarmaq. 

1. 

yarşın. arşın 

( < yarmaq)

. 

1. 

dartış. iqdam. 

1. 

qarı. qarış

.

 1. 

ölçmə. muqayisə. 

-

 

ölçüyə

 

vurmadan, dəğər bilinməz. 

1. 

hər çeşit ölçən arac. arşın. 

1. 

ortala. e'tidal. tədbir. 

-

 

ölçü almaq, götürmək: tədbir qılmaq. 

1. 

çək. çəki. hədd. qərar. 

-

 

ağız

 

ölçüsü: hər kəsin ağzına 

sığacağı söz.

 

1. 

ibrət. 

-

 

ölçü

 almaq

: ibrət götürmək. 

-

 

boyunun ölçüsünü almaq: çıxarını bilmək. 

-

 

ölçüsün 

anlatmatmaq: qərarın qoymaq, bildirmək. 

-

 

göz ölçüsü: təxmin. 

1. 

dənğ. dərəcə. sayac. arşın. ərşin. hesab. miqdar. 

qədər. 

-

 

nə

 

dənğ: nə qədər. 

-

 bir 

dənğ: bir parça. bir tikə.

 1. 

kəski. kəsi

 (

 

<

 

kəsmək

)

. miqdar. -

 bu 

kəsidə

 

çörəyi nə 

edirsən.

 1. 

çək. çəki. çəkim. çaq 

(

fars

)

. sınır. dözüm. tutar. 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

600 

tutum. həqq. huquq. 

1.

 

sağış

. 

sayı

. 

say

.

 miqdar

.

 

ədəd

.

 

urun

.

 orun

. 1.

 

çəki

. 

dartı

. 

dənğsi

. 

dənğsə

. 1.

 

qərar. 

1.

 

örnək

. 1.

 

basım

. 

sıxım

. 

qısım

. 

-

 barmaq 

ölçəyi

: barmaq 

basımı

.

 

1

. 

balınc. bəlinc. əndazə. qədr. me'yar. oran. çək. 

çəkə. nisbət. tənasüb. təxmin. əndazə. qab. 

(

 

>

 

qab (

ərə

b

)

. 

əndazə. qət. 

(

 

>

 

qədd

)

. biçim.

 

1

. 

çağ

 (

çək

). 

oran. 

çən çək

. 

çək

. 

çan

. 

çən

. 

çəm

. 

çəki

. 

çəkim

. 

sınır

. 

dözüm

. 

düzgü

. 

qural. 

ilkə

. 

örnək

. norm. tutar. tutum. 

çıxar

. 

bağıntı

. 

bağlılıq

. ilinti. ilgi. 

nisbət

. 

əndaza

. 

mölçü

. 

həd

. 

çəlim

. 

çalım

. 

rəftar

. 

davranış

. 

biçim

. 

ülgü

. uyqun. boyut. birlik. 

vahit. miqyas. 

1

. 

ölçəm. ölçəv. 

 

-

 

neçə 

qab 

istəyirsiz. 

-

 bir qab 

görər.

 

-

 

qırx adlımlıq topraq ölçüsü: dönüm

. -

 

bu tarla əlli dönəmdir

.  

-

 

ölçüb

 

biçmək

: oramaq. uramaq.

  

-

 

"