Türkçesi: Hilmi Ziya Ülken

Önerme XII. 
- Bu önerme şuur olgusunun zorunluluğunu kurar; her 
ne  kadar  önerme  13’ün  kanıtlanmasında  önerme  12’ye  hiçbir  işarette

---

310 ETİKA
bulunmuyorsa  da;  bu  son  önerme  sonrakilerin  tamamen  anlaşılması  için 
daha az zorunlu değildir.
Önerme  XIII. 
-  W.  Meijer’in  yaptığı  gibi  corpus  kelimesi  bildirisinde 
“bir cisim” diye çevrilirse, yazarın düşüncesi ilk bakışta daha açık görü­
necektir  ve  corps  önünde  belirsiz  zamirin  kullanılması  da  cümlenin  idque 
actu existens
 bölümünün çevrilmesini daha kolaylaştıracaktır. Ben bununla 
birlikte,  belirli  zamiri  tercih  ettim.  Çünkü  Spinoza,  Aksiyom  4’te,  bizim 
hissettiğimizi, çeşitli tarzlarda duygulanmış olduğumuzu olumlarken, bana 
“le  corps
”u  göz  önünde  bulundurur  gibi  geliyor.  Kanıtlamanın  yürüyüşü 
bence şöyledir:
1.  —  Aksiyom  4:  Bir  cisim  fikrini  içine  alan  duyumları  duyuyoruz. 
Bizim  olan  belirli  bir  cismin  (bedenin)  varoluşu  tarafımızdan  hissedilmiş 
ya da hayal edilmiştir.
2.  - Önerme 11: İnsan ruhu, şimdi hazır bir varlığı olan tekil bir şeyin 
düşüncesidir.
3.  -  Önerme  13:  Aktüel  var  olup  düşüncesi  ruhumuz  olan  tekil  şey, 
şüphesiz duyduğumuz ve hayal ettiğimiz bedendir. Bedenin varlığı, bede­
nin tasavvurunu bir olgu olarak teşkil eden bir ruhun varlığından çıkarılır 
(sonuçlanır).  Kanıtlama  değerlidir,  yeter  ki  her  tasarlayış  veya  algı  sanki 
(herhangi  surette)  kurulmuş  (temellendirilmiş)  gibi  görülebilsin;  halbuki 
bu  önerme  5  ve  6’dan  çıkan  şeydir;  herhangi  bir  hakikati  ifade  etmeyen 
hatta  bulanık  bir  fikir  bile  yoktur.  Yani  bulanık  fikirler  bile  bir  hakikati 
ifade  eder.  Bizim  için  en  yüksek  dereceden  akılla  kavranamaz  bir  olgu 
karakteri  olan  algı,  Tanrıda  tamamlanır  ve  açık  bir  fikir  olur,  (önerme 
32)  Bundan  başka  görülecektir  ki,  şuur  olgusunun  zorunluluğu  önerme 
12’de ispat edilmiştir.