Tushuntirish xati

Faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi
MMIBDO‘: ______________________
Sinf rahbar: ______________________


5-mavzu: Ko`chalarda piyodalar qanday harakatlanishlari kerak?
Kun shiori: “Piyodalar harakatini o`rganamiz”
Maqsad: O`quvchilarda vatanparvarlikni singdirish, maktabga, maktab mulkiga bo`lgan mehrlarini va e’tiborini yanada rivojlantirish va uqtirish.
Natija: O`quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantirish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallaydi
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantiradi
Piyodalar ishtiroqidagi YTH va ularning ko‘rsatkichlari.

Yo‘l-transport hodisalari to‘g‘risida tushuncha

A vtomobil yo‘llarida, shahar ko‘cha va maydonlarida transport vositalarining normal harakat rejimining buzilishi oqibatida insonlar halok bo‘lishiga, tan jarohat olishiga, shuningdek, transport vositalariga va undagi yuklarning zarar ko‘rishiga, yo‘ldagi sun’iy inshootlarning zararlanishiga yoki boshqa turdagi moddiy zararlar yetkazishga sababchi bo‘luvchi halokatlarga yo‘l-transport hodisasi (YTH) deyiladi. Bu ta’rifga ko‘ra YTHda ikkita omil bo‘lishi shart. Birinchisi - katta miqdordagi moddiy zarar, tan jarohati yoki o‘lim. Ikkinchisi harakatdagi transport vositasi.

YTH vujudga kelishida umumiy tizimga kiruvchi «A-H-Y-P-M» elementlaridan biri yoki bir nechtasi birgalikda normal harakat rejimini buzishga sababchi bo‘lishi kuzatiladi.

Har bir YTHda shartli ravishda uchta fazani ajratish mumkin: boshlang‘ich, kulminatsion va yakuniy. Ular o‘zaro bog‘liq bo‘lib, biri ikkinchisining davomi bo‘lishi mumkin.
YTHning boshlang‘ich fazasi deganda avtomobillarning va piyodalarning xavfli vaziyat oldidagi harakatlanish sharoiti tushuniladi. Xavfli vaziyat deb shunday yo‘l harakat sharoiti tushuniladiki, unda harakat qatnashchilari YTHning oldini olishga imkoniyatlariyetarli, agarda tezda bu imkoniyatdan foydalanilmasa yoki ko‘rilgan choralar samarasi yetarli bo‘lmasa, unda *avtomobillar va piyodalar yaqinlashuvi falokatli (avariya) vaziyatni vujudga keltiradi.
Falokatli vaziyatda harakat qatnashchilarining YTHni oldini olish bo‘yicha texnik imkoniyatlari yetarli bo‘lmaydi va u sodir bo‘ladi.
YTHning kulminatsion fazasi og‘ir oqibatlar yuzaga kelishi bilan xarakterlanadi (piyodalarning va haydovchilarning tan jarohati olishi yoki haloq bo‘lishi, transport vositalarining buzilishi).Bu faza bir necha daqiqa, ob-havoning yomon sharoitlarida esa bir necha minutlargacha davom etishi mumkin. Bunday holda asosan bir nechta transport vositasi ishtirok etadi va uni ko‘pincha «zanjirli» YTH ham deyiladi.
YTHning yakuniy fazasi kulminatsion fazasidan keyin transport vositasi harakati to‘xtashining oxiriga to‘g‘ri keladi.Ba’zi vaqtda transport vositasi harakati to‘xtasa ham yakuniy faza davom etadi. Masalan, ag‘darilib ketgan avtomobilda yong‘in chiqish hollari.
Amaldagi me’yoriy hujjatlarga ko‘ra YTH quyidagi 9 turdan iborat:
1. To‘qnashuv.Bunga transport vositalarining qarama-qarshi tomonidan, bir yo‘nalishda yoki yon tomondan harakatlanayotgan vaqtdagi to‘qnashuvi, shuningdek, temir yo‘l transporti bilan avtomobil transportining to‘qnashuvi kiradi.Bu turdagi YTHga to‘satdan to‘xtagan transport vositasi bilan to‘qnashish ham kiradi.