U. A. Nurmanov toshkent 2016

Foyda solig‘ini xato sodir etilgan paytda amal qilgan stavka bo‘yicha 
qo‘shimcha hisoblab to‘lash kerak. Xato 2011 yilda sodir etilganligi bois foyda solig‘i 9 
%lik stavka bo‘yicha to‘lanadi
Soliqlar bilan birga to‘lov kechiktirilgan har bir kun uchun 0,05% miqdorida penya 
hisoblab yozish kerak. Bunda boshqa soliqlar va majburiy to‘lovlarning ortiqcha 
to‘langan summalariga teng bo‘lgan qarz summasiga penya hisoblab yozilmaydi. Uning 

---

47 
miqdori tegishli soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha qarz summasidan 
oshmasligi kerak (Soliq kodeksining 120-moddasi, Soliqlar va boshqa majburiy 
to‘lovlarga penya hisoblash tartibi to‘g‘risidagi nizom). 
MISOL. 2011 yil uchinchi choragi uchun yuridik shaxslardan olinadigan foyda 
solig‘i hisob-kitobida korxona xatoga yo‘l qo‘yib, xodimlarga Mustaqillik kuniga 
to‘langan 9 000 ming so‘m miqdoridagi mukofotni chegiriladigan xarajatlar tarkibiga 
kiritdi. Xato 2010 yil aprelida aniqlandi. 
Bayram sanalari munosabati bilan xodimlarga to‘langan mukofotlarning summalari 
Soliq kodeksi 147-moddasining 21-bandiga ko‘ra chegirilmaydigan xarajatlarga kiradi. 
Binobarin, ular chegiriladigan xarajatlar tarkibiga noto‘g‘ri kiritilgan.
Ushbu xatoni tuzatish uchun byudjetga 810 ming so‘m (9 000 000 x 9%) foyda 
solig‘i o‘tkazish lozim. 
Foyda solig‘i kam to‘langanligi natijasida obodonlashtirish va ijtimoiy 
infratuzilmani rivojlantirish solig‘i amalda 72 ming so‘m (900 000 x 8%) ortiqcha 
to‘langan.
Bundan tashqari, soliqlar bo‘yicha to‘lov kechiktirilgan har bir kun uchun, 2011 
yilning 26 oktyabridan boshlab to‘lash kuniga qadar, 0,05% miqdorida penya to‘lanishi 
kerak. Chunonchi, agar soliq 2012 yil 25 aprelda to‘lansa, penya to‘lash kunini hisoblagan 
holda 182 kunga hisoblab yoziladi.
Boshqa soliqlar va majburiy to‘lovlar bo‘yicha ortiqcha to‘langan summalarga teng 
qarz summasiga penya hisoblab yozilmasligi sababli, mazkur vaziyatda penya farqqa, 
ya’ni 738 ming so‘mga (810 000 - 72 000) hisoblab yoziladi. 
2011 yilda xatoga yo‘l qo‘yilganligini hisobga olib, foyda solig‘i shuningdek 2011 
yil 26 oktyabrdan 2012 yil 1 yanvarga qadar davr uchun hisoblab yozilgan penya 
summasi taqsimlanmagan foyda hisobiga qo‘shimcha hisoblab yoziladi, 2012 yil 1 
yanvardan boshlab soliq to‘lash paytiga qadar bo‘lgan davr uchun qo‘shimcha hisoblab 
yozilgan penya esa joriy yilda korxonaning boshqa xarajatlariga kiritiladi. Soliq 
solinadigan foydani belgilash chog‘ida penya summasi Soliq kodeksi 147-moddasining 
25-bandiga asosan chegirilmaydi. 
Mazkur vaziyatda foyda solig‘i bo‘yicha to‘lovni kechiktirganlik uchun to‘lanadigan 
penya summasi 67 158 so‘mni (828 000 x 182 x 0,05%), shu jumladan