U. A. Nurmanov toshkent 2016

Xo‘jalik operatsiyasining mazmuni 
Summa
(so‘m) 
21-son BHMS bo‘yicha
hisobvaraqlar
korrespondentsiyasi 
debet 
Kredit 
2009 yil uchun qo‘shimcha hisoblangan foyda 
solig‘i aks ettirildi 
900 000 
8710 
6410 
Hisobot davrida byudjetga to‘lanadigan 
obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani 
rivojlantirish solig‘i summasi kamaytirildi 
72 000 
6410 
8710 
2011 yil uchun qo‘shimcha hisoblangan soliq 
bo‘yicha penya summasi aks ettirildi (67 kun) 
27 738 
8710 
6410 
2012 yil uchun qo‘shimcha hisoblangan soliq 
bo‘yicha penya summasi aks ettirildi (115 kun) 
39420 
9430 
6410 

---

48 
Kompensatsiya 
miqdorlarini 
belgilash 
chog‘ida 
xodimlarning 
shaxsiy 
avtomobillaridan xizmat maqsadlari uchun (xizmat safarlaridan tashqari) foydalanganlik 
uchun kompensatsiya to‘lash tartibiga (Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 2 apreldagi 
154-son qaroriga 3-ilova) amal qilish kerak. Mazkur tartibda to‘lovning chegaralangan 
me’yorlari belgilangan.
Kompensatsiya summasi hisoblanganda avtomobilning rusumiga qarab, eng kam ish 
haqiga karrali miqdordan kelib chiqib, bir oy uchun to‘lov me’yorlari hisobga olingan. 
Ular: 
GAZ-24, 31 uchun - EKIHning 6 baravari; 
VAZ, Neksiya, Moskvich uchun - EKIHning 5 baravari; 
Tiko uchun - EKIHning 3 baravari; 
boshqa xorijiy rusumlar uchun - EKIHning 4 baravarini tashkil qilgan. 
Mazkur ro‘yxatda ko‘rsatilmagan rusumlardagi avtomobillar bo‘yicha korxonalar 
kompensatsiya summasini mustaqil ravishda (xodim bilan kelishib), yonilg‘i-moylash 
materiallarini xarid qilish, texnik xizmat ko‘rsatish xarajatlaridan, bir oydagi avtomobil 
amortizatsiyasi summasidan kelib chiqib belgilaganlar. 
2011 yilda Prezidentning 2010 yil 24 dekabrdagi PQ-1449-son qarori (32-ilova) 
bilan kompensatsiya to‘lashning chegaralangan summalari avtomobil dvigatelining 
quvvatiga bog‘liq holda (uning rusumidan qat’i nazar) quyidagicha belgilandi: 
100 ot kuchidan yuqori - bir oy uchun eng kam ish haqining 4,5 baravari; 
70 dan 100 ot kuchigacha - EKIHning 3,5 baravari; 
70 ot kuchigacha - EKIHning 2 baravari. 
Dvigatelning quvvati ishlab chiqaruvchi zavodning hujjatlarida, texnik pasportda 
ko‘rsatiladigan avtomobilning texnik ma’lumotlari bo‘yicha belgilanadi. Shaxsiy 
avtomobildan foydalanganlik uchun kompensatsiya oluvchi xodim buxgalteriyaga texnik 
pasport nusxasini taqdim etishi shart. Masalan, mamlakatimizda ishlab chiqarilgan 
avtomobillar dvigatel quvvatining quyidagi parametrlariga (ot kuchida) egalar: 
Matiz 
Epica 
Spark 
Nexia 
M, MX 
BEST 
LS 
LT 
L, LS 
LT 
SOHC 
1.5 
DOHC 
1.6 
49 
62 
143 
156 
68 
81 
75 
108 
Captiva LTZ (AT) 
Lacetti 
Damas 
Tico 
230 
121 
38 
41 
Rossiyada ishlab chiqarilgan ayrim avtomobillar bo‘yicha dvigatelning ot kuchidagi 
quvvati quyidagilarni tashkil qiladi: 
VAZ 
GAZ 
Moskvich 
2107 
2110 
Niva 
31 
24 
407 1.4 
72 
69 
80 
150 
98 
45 

---

49 
Tegishincha, EKIH 49 735 so‘m bo‘lganda Lacetti avtomobilidan foydalanganlik 
uchun kompensatsiyani to‘lash me’yori oyiga 223 807,5 so‘mni tashkil qiladi va hokazo. 
Korxona o‘zining Moliyviy imkoniyatlaridan kelib chiqib, kompensatsiyani 
belgilangan me’yorlardan oshadigan miqdorlarda to‘lashi mumkin. Biroq ushbu holda 
korxonaning o‘zi uchun ham (foyda solig‘i bo‘yicha), kompensatsiya oluvchi uchun ham 
(jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i bo‘yicha) soliq oqibatlari yuzaga 
keladi. Me’yorlardan ortiqcha to‘lov summasi soliq solinadigan foydani belgilayotganda 
xodimning chegirilmaydigan xarajati (Soliq kodeksi 147-moddasining 11-bandi, bundan 
keyin - SK) va soliq solinadigan daromadi (SK 174-moddasining 11-bandi) hisoblanadi. 
Me’yorlar doirasidagi summalar korxonaning chegiriladigan daromadi hisoblanadi (SK 
145-moddasining 15-bandi) va xodimning daromadi deb tan olinmaydi (SK 171-moddasi 
ikkinchi qismining 8-bandi). Me’yor doirasida va undan oshadigan kompensatsiya 
summasiga yagona ijtimoiy to‘lov va sug‘urta badallari solinmaydi. Shaxsiy 
avtomobildan foydalanganlik uchun xodimga to‘lanadigan kompensatsiyaning aniq 
miqdori rahbarning tegishli buyrug‘i bilan belgilanadi.