U. A. Nurmanov toshkent 2016

Soliq imtiyozlari. Mol-mulk solig‘i hisoblab chiqarilayotganda soliq solinadigan 
baza quyidagilarning o‘rtacha yillik qoldiq qiymatiga kamaytiriladi:
- lizingga olingan mol-mulkning, lizing shartnomasi amal qiladigan muddatga; 
- ishlab chiqarishga yangi joriy etilgan yangi texnologik jihozlarning, besh yillik 
muddatga va Soliq kodeksining 26-moddasida ko‘rsatilgan boshqa imtiyozlar. 
Mol-mulk solig‘idan quyidagilar ozod qilinadi: 
- yangi tashkil etilgan korxonalar - davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan paytdan e’tiboran 
2 yil mobaynida.
- ixtiyoriy tugatilayotgan tadbirkorlik sub’ektlarini - yuridik shaxslarni davlat 
ro‘yxatidan o‘tkazuvchi organ ixtiyoriy tugatish to‘g‘risida qabul qilingan qaror haqida 
xabardor qilingan kundan e’tiboran Soliq kodeksining 26-moddasida ko‘rsatilgan boshqa 
imtiyozlar. 
Soliq davri. Hisobot davri 
Kalendar yil soliq davridir. 
Yil choragi hisobot davridir. 
Soliqni hisoblab chiqarish, hisob-kitoblarini taqdim etish va to‘lash tartibi. 
Mol-mulk solig‘ini hisoblab chiqarish soliq to‘lovchi - O‘zbekiston Respublikasining 
rezidenti tomonidan SK 267-moddasining birinchi qismiga muvofiq hisoblab chiqarilgan 
soliq solinadigan bazadan va belgilangan stavkadan kelib chiqqan holda amalga 
oshiriladi. 

---

92 
Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq stavkalari (%da)
(Qarorga 17-ilova)
Yuridik shaxslar 
3,5 
O‘zi ishlab chiqargan tovarlar (ishlar, xizmatlar) eksportining erkin almashtiriladigan 
valyutadagi ulushi quyidagi miqdorlarni tashkil etadigan eksportchi korxonalar uchun, bundan 
ro‘yxati Prezidentning 1997 yil 10 oktyabrdagi PF-1871-son Farmoni bilan tasdiqlangan xom 
ashyo tovarlari mustasno:* 
sotishning umumiy hajmida 15 foizdan 30 foizgacha 
belgilangan stavka 30%ga 
pasaytiriladi 
sotishning umumiy hajmida 30 foiz va undan yuqori 
belgilangan stavka 50%ga 
pasaytiriladi 

*) Belgilangan (me’yoriy) muddatlarda ishga tushirilmagan uskunalar va tugallanmagan 
qurilish qiymatiga pasaytirilgan stavkalar qo‘llanilmaydi. 
Izoh: Me’yoriy muddatlarda o‘rnatilmagan uskunalar uchun mol-mulk solig‘i ikki baravar 
stavkada to‘lanadi. 
MISOL. Ishlab chiqarish korxonasi o‘zi ishlab chiqargan mahsulotlarini eksport 
qiladi va quyidagi ko‘rsatkichlarga ega: hisobot choragi uchun mol-mulk solig‘ini 
hisoblab chiqarish uchun mulkning o‘rtacha yillik qoldiq qiymati - 6 000 ming so‘mni; 
o‘zi ishlab chiqargan mahsulotni sotishdan sof tushum hisobot davriga - 16 000 ming 
so‘mni, shu jumladan eksport hajmi - 4 000 ming so‘mni tashkil qiladi. 
Hisobot davrida o‘zi ishlab chiqargan mahsulotlarni sotishdan tushumda eksportning 
hajmi 25% (4 000/16 000 x 100%)ni tashkil qiladi. Shunday qilib, korxona imtiyozdan 
foydalanish va soliq stavkasini 30%ga pasaytirishga haqli, bunda soliq stavkasi 2,45%ni 
(3,5 x 70%) tashkil qiladi.
Imtiyozni hisobga olgan korxona hisobot davri uchun mol-mulk solig‘ini 147 (6 000 
x 2,45%) ming so‘m miqdorida to‘lashi kerak.
Shunga e’tibor berish kerakki, realizatsiya oborotlari yil davomida o‘sib boruvchi 
yakun bilan aniqlanadi. Shuning uchun imtiyozlarni hisobga olib, yakuniy hisob-kitobni 
yil oxirida qilish mumkin. 
Soliq davri mobaynida soliq to‘lovchilar har oyda joriy to‘lovlarni to‘laydilar, 
mikrofirmalar va kichik korxonalar bundan mustasno. Joriy to‘lovlar summasi tegishli yil 
uchun mol-mulkning o‘rtacha yillik qoldiq qiymatidan va belgilangan stavkadan kelib 
chiqqan holda hisoblab chiqarilgan mol-mulk solig‘i yillik summasining o‘n ikkidan bir 
qismi miqdorida belgilanadi. Joriy to‘lovlar miqdorini hisoblab chiqarish uchun soliq 
to‘lovchi soliq bo‘yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organiga belgilangan 
shakldagi ma’lumotnomani joriy yilning 10 yanvarigacha taqdim etadi.
Byudjetga joriy to‘lovlarni to‘lash har oyning 10-kunidan kechiktirmay amalga 
oshiriladi.
Mol-mulk solig‘ining hisob-kitobi soliq bo‘yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq 
xizmati organlariga ortib boruvchi yakun bilan yilning har choragida hisobot davridan 
keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‘yicha esa yillik Moliyviy 
hisobot taqdim etiladigan muddatda taqdim etiladi. 

---

93 
To‘lanishi lozim bo‘lgan mol-mulk solig‘i summasi hisob-kitoblarni topshirish 
uchun belgilangan kundan kechiktirmay byudjetga o‘tkaziladi. 
O‘zbekiston Respublikasining norezidentlari bo‘yicha mol-mulk solig‘ini hisoblab 
chiqarish soliq solinadigan bazadan va belgilangan stavkadan kelib chiqqan holda 
quyidagi tartibda davlat soliq xizmati organlari tomonidan amalga oshiriladi: 
O‘zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshirayotgan 
mamlakatimiz norezidenti doimiy muassasaning soliq bo‘yicha hisobga olish joyidagi 
davlat soliq xizmati organiga soliq solinadigan mavjud mol-mulk to‘g‘risidagi 
ma’lumotnomani hisobot yilidan keyingi yilning 25 yanvaridan kechiktirmay taqdim 
etishi shart. Taqdim etilgan ma’lumotnoma asosida davlat soliq xizmati organi mol-mulk 
solig‘i summasi hisob-kitobini o‘n kun ichida amalga oshiradi va to‘lov xabarnomasini 
yozadi;