U. T. Berdiev

1

1
orning aylanish chastotasi o‘zgarmas bo‘lib, u nominal aylanish chastotasiga teng bo‘lsa, va lar bir xil burchak chastota bilan aylanardi, natijada ni o‘zgarmas qilib saqlab bo‘lmaydi, shu sababli va larning chastotalari orasida farq bo‘ladi. Ana shuning uchun ham va bir-biriga nisbatan burchak chastota bilan aylanadi. Buning oqibatida U noldan 2U_t gacha o‘zgaradi va chiroqlardagi kuchlanish ham o‘zgarib turadi, ya’ni chiroqlar bir vaqtda yonib va o‘chib turadi.

Generatorni tarmoqqa parallel ulashning eng qulay vaqti U 0 bo‘lgandagi holatdir, bunda chiroqlar o‘chgan holat bo‘ladi. Ana shu vaqtda va vektorlari bir-biriga nisbatan teskari fazada bo‘ladi, ya’ni  – .

Uch fazali SG larni sinxronoskop chiroqlari «o‘chish» 22.1,a-rasm va «yorug‘lik aylanishi» 22.1,b-rasm sxemalari bo‘yicha ulanadi. Quyida «o‘chish» sxemasi (22.1,a-rasm) bo‘yicha generatorni parallel ulash usulini ko‘rib chiqamiz.
Bu sxemada chiroqlar A-A, B-B va C-C nuqtalar orasiga ulangan bo‘lib, har bir juft nuqtalar bir fazani tashkil qiladi. Bu nuqtalar orasidagi kuchlanishlar qiymati nolga teng bo‘lganda va chiroqlar o‘chganda ulagich «Q» qo‘shiladi. Bu holda tarmoq kuchlanishi va SG EYuK lar bir-biriga nisbatan teskari fazada bo‘ladi (22.1,a-rasm).
«Yorug‘lik aylanishi» sxemasi bo‘yicha generatorni tarmoqqa parallel ulash 22.1,b-rasmda ko‘rsatilgan. Bunda I-chiroq A-A bir xil faza nuqtalariga, qolgan ikkita chiroq esa har xil faza nuqtalariga B-C va C-B ulangan bo‘ladi. Ulagich «Q₁» A-A nuqtadagi chiroq o‘chgan va qolgan ikki chiroq esa bir xil ravshan yongan holatda ulanishi kerak. Ulagich «Q₁» ning yaxshi ulash holatini bilish uchun yuqoridagi sxemada ham A-A nuqtalar orasiga voltmetr ulanadi. A-A nuqtalar orasidagi kuchlanish qiymati nol bo‘lganda bu voltmetrning strelkasi chiroqlar o‘chganda va yonganda sekin tebranadi va nolni ko‘rsatadi. Ana shu vaqtda generator ulanishi lozim. Hozirgi vaqtda elektr stansiyalarda mukammallashgan sinxronoskoplar ishlatilmoqda. Bu sinxronoskoplar SG larni parallel ulashdagi vaqtni aniq ko‘rsatib beradi.