Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların
Yüklə 7,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tut ağacları
- Tibb m ə nt ə q ə si
|
Şirin su ehtiyatları . K ə nd ə razisi şirin su ehtiy atları il ə z ə ngin idi. Ağa çayından axan arx şirin su kimi istifad ə olunmuşdur. Ə vv ə ll ə r M ə mi v ə Qızıl qayada yerl əşə n bu- laqlardan k ə nd ə halisi ə sas içmə li su m ə nb ə yi kimi istifa- d ə etmişdir . Tarovlular S ə n ə m düşə n gölün suyundan da m ə i şə td ə istifad ə edirdil ə r. K ə nd daxilind ə K ə rb əlayı M ə - Tut ağacları ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 103 h ə mm ə d v ə M əşə di H ə s ə n quyularının suyundan istifad ə olun muşdur. Bu quyular heç vaxt qurumamışdır. Son dövr l ə r k ə nd h ə y ə tl ə rind ə iyirmi su quyusu qazılmışdı. S ə - n ə m düşə n gölünün başlanğıcı Qızılqaya v ə Ayıölə nd ə n baş lay ır. Ağa çayından ayrılan arx Tarovlu k ə ndinin m ə r- k ə zind ə n keçirdi .1988-ci ild ə erm ə ni t əcavüzü başlayan vaxtlarda indiki Erm ənistanın Zeyv ə k ə ndi ə razisind ə n Ağa çayın dan ayrılan arx bağlanmışdır. Bu is ə k ə ndd ə t ə - s ə r rü fa tın inkişafına m ə nfi t ə sir göstərmişdir. Ə sl ə n Qu- badlı rayonunun Qaracalı k ə ndind ə n olan yazıçı -publisist Famil Sü leymanov v ə Sumqayıt şə h ə rind ə yaşa yan, ə sl ə n tarovlu Eyvazov Elşad Ə li oğlu t ə r ə find ə n Qubadlı rayo- nun m ə rk ə zind ə n keçə n H ə k ə rli çayından beş kilometrlik m ə saf ə d ə metal borularla su x ə tti çəkilişi planlaşdırılaraq işə başlanılmışdı . Bu x ə ttin çəkilişinə n ə h ə ng su nasosları t ə m ənnasız olaraq g ətirilmişdi. Lakin m ə lum s ə b ə bl ə r ə görə su çəkilişi yarımçıq qaldı. Düka n. Qarışıq mallardan ibar ə t ticar ə t m ə rk ə zin ə dü - kan deyilir. Tarovluda dükan 1959-cu ild ə açılmışdır. D ü - ka nın açılması Q ə dimal ı yev Ə li Eyvaz oğlunun t əşəbbüsü il ə f ə aliyy ə t göstə rdiyi üçün onun adı il ə bağlıdır. İlk dü - kan çı Mehdiyev B ə bir Mönsüm oğlu olmuşdur. Sonralar Cavadov İnqilab , Camalov K ə r ə m, Mikayılov Rafiq v ə Q ə dimal ı yev Zakir k ə nd dükanını işlətmişdilə r. Kim dükanı iş l ə dirdis ə onu öz evinin bir otağında yerl əşdirirdi. Dükana qa rışıq mallar Qubadlı rayon m ə rk ə zinin anbarlarından g ə tirilirdi. Son zamanlar dükan müasir tipli binada yerl əş - mi ş di. Sonradan Tan ırcerdi d ə r ə sind ə müasir m ə kt ə b v ə ma ğaza binaları tikilmişdi. Tibb m ə nt ə q ə si. 1970-ci ild ə Q ə dimal ı yev Ə li Eyvaz oğlunun t əşəbbüsü il ə açıldığı üçün onun adı il ə bağlıdır. Tibb m ə nt ə q ə si dörd k ə ndd ə (Tarovlu, Çardaxlı, Ə yin v ə Cibikli), xidm ə t göstə rirdi. Q ə dimal ı yeva Güldə st ə Ə li qızı birl əşmiş tibb m ə nt ə q ə sin ə r ə hb ə rilik edirdi. El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 104 Tarovlu qonaqp ə rv ə rliyi Az ə rbaycan xalqının q ə dim zamanlardan çox maraqlı v ə ibr ə tamiz qonaqp ə rv ə rlik ad ə tl ə ri olmuşdur. Bu ad ə tl ə r indi d ə davam etm ə kd ə dir. Az ə rbaycan qonaqp ə rv ə rliyi vaxti il ə Yaxın Şə rqd ə v ə Rusiyada şöhrə t qazanmışdır. XVII ə srin ə vv ə ll ə rind ə Şamaxı hakimi Abdulla xan ya nın - da ticar ə t ə laq ə l ə ri qurmaq üçün g əlmiş ingilis missio- nerl ə ri Antoni Cenkinson v ə Olkok şə r ə fin ə veril ə n qonaq- lıqda iki yüz doxsan cür yem ə yin süfrə y ə g ə tirilm ə si xalqı - mızın qonaqp ə rv ə liyinin gözə l nümunə si sayı la bil ə r. Bu missionerl ə r gördüklə rini ingilis dilind ə öz s ə yah ə tnam ə - l ə rind ə yazmış v ə Avropanı xalqımızım bu n ə cib ad ə ti il ə tanış etmişlə r. Tarovlular v ə onların ata- babaları Qubadlı rayonunda öz qonaqp ə rv ə rliyi il ə yadda qalan insanlardandır. Tarov- lular qonağa qarşı çox mülayim, diqq ə tli v ə qayğıkeşdi rl ə r. Onlar qonağa n ə inki öz evind ə hörmə t etmiş, h ə tta çöldə qalark ə n ona sığınacaq yeri d ə verm işdilə r. K ə nd camaa- tının h ə r biri qapısına qonaq g ə l ə nd ə sevinir, heyvan k ə sir, ə n l ə ziz yem ə kl ə rini biş irir, qonağı k ə ndin camaatı il ə ta- nış edir, meşə l ə r ə g ə zm ə y ə aparır, öz ad ə tl ə ri il ə onu ta- nış edirdil ə r. Bir ev ə g ə l ə n qonağı , h ə min evin qohum v ə qon şuları da qonaq çağırırdı. Qonaq yola düşə nd ə ona heyvan k ə sir, müxtə lif nem ə tl ə rd ə n pay qoyurdular. H ə r ev ə g ə l ə n qonaq üçün ayrıca otaq ayrılır, yataq d ə stl ə ri ha zırlanardı. M ə rasiml ə r. Tarovlu k ə ndind ə hüzr düşə n zaman hüzr sahibinin x ə b ə ri olmadan k ə nd ə halisi t ə r ə find ə n m ə zar qazılarmış. H üzr evi üçün h ə r cür kömə klik göstə r ə r ə k, h ə m ə n ail ə nin d ə rdin ə şə rik olurdular. K ə nd camaatı birl ə - şə r ə k d ə fni t əşkil edir, hüzr yiy ə sin ə maddi kömə klik gös - t ə rirdil ə r. Dünyasını d əyişə n m ə rhumun cümə axşamların - da, qırx v ə il m ə clisind ə yaxından iştirak edirdil ə r. Tarovlu- lar qonşu k ə ndl ə rin xeyr v ə şə rl ə rind ə d ə yaxından iştirak ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 105 edirdil ə r. Hüzr yerl ə rind ə pul v ə saiti toplanmırdı. H ə r bir Tarovlu hüzr evin ə bir büküm çörə k ( dörd ə d ə d yuxa) g ə - tirirdi. İmkanlı olanlar ə t v ə dig ə r ə rzaq m əhsulları il ə hüzr evin ə kömə klik göstə rirdi. Hüzr evin ə yeddi gün k ə nd ca- maatı , növbə li şə kild ə , yem ə k bişirib g ə tir ə rdil ə r. Tarovluda toy m ə rasimi üç gün davam edirdi. Toylar ə sas ə n cümə , şə nb ə v ə bazar günlə ri keçir il ə r, üçüncü gün g ə lin g ə tiril ə rdi. Ə g ə r b ə y v ə g ə lin Tarovludan olar dı - sa h ə r iki h ə y ə td ə d ə toy üç gün keçə rdi. Qadınlar qız evi- n ə , kişilə r is ə b ə y evin ə yığışardı. Toydan bir ay ə vv ə l k ə nd camaatı meşə l ə rd ə n odun yığardılar. Bu iş i toy sahi- binin x ə b ə ri olmadan k ə nd camaatı qrup halında icra edir- dil ə r. Toya bir h ə ft ə qalmış toy h ə y ə tind ə toy çörə yi bi şiri - l ə r v ə toy çadrları qurulardı. Toy çörə yi bişirə nl ə r özlə ri il ə müxtə lif h ə diyy ə l ə r- yastıq, çaynik, toyuq, v ə başqa m ə i şə t əşyaları g ə tir ə rdil ə r. Y axın qohumlar toy evin ə g ə lir, bu zaman çörə k bişirə nl ə r onlara yuxa, (d ə mir saclarda bi şi - ril miş çörə k), k ə sib verir, ə v ə zind ə qohumlar t ə r ə find ə n şi - rinlik alırdılar. Çörə k bişirmə m ə rasimi başa çatdıqdan sonra yığılan şirinlik onlar arasında b ə rab ə r bölüşdürü l ə r- dü. Daha q ə dimd ə is ə bir neçə ail ə nin bir dam altında ya- şadıqları üçün öz damlarının münasib yerind ə qurulmuş , (torpa ğın üst s ə viyy ə sind ə n aşağıda) , t ə ndirl ə rd ə lavaş bi- şi ril ə rdi. Toya bir neçə gün qalmış qız evind ə paltar biçdi m ə rasimi keçirilirdi. Yasda olduğu kimi toyda da pul yığıl - mırdı, ancaq h ə diyy ə l ə r g ə tirilirdi (heyvan, qiym ə tli əş yalar, qızıl v ə s.). Toy m ə rasimind ə aşbazlıq k ə ndin sakinl ə ri İbişov Xa- say Ağa kişi oğlu v ə İbrahimov Kamran Zeynal oğlu t ə r ə - find ə n icra olunurdu. Çay m ə clisl ə rin ə r ə hb ə rlik ad ə t ə n M ə mm ə dov Fazil Bayram oğluna h ə val ə edilirdi. Toylar rayon m ə d ə niyy ə t şöbə sinin musiqiçilə ri v ə ə sas ə n qonşu X ə l ə c k ə ndind ə n olan İmran v ə H ə s ə nin (qara zurna, ba- laban v ə nağara , iki çubuqlu nağara ) iştirakı il ə ke çirilirdi. Bu zaman çalğıçının biri d əmkeş olaraq d ə m- züy tutardı . El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 106 Toyda xan ə nd ə lik ed ə nl ə r k ə nd sakinl ə rind ə n öz arzuları il ə oxuyanlar olurdu.1950- cı ill ə rd ə n sonra toy m ə rasiml ə - rin ə qonşu C əbrayıl, Füzuli v ə h ə tta Bakı şə h ə rind ə n çal - ğıçıl ar v ə müğə nnil ə r d ə v ə t olunard ı . Toyun s ə si b ə zi qon- şu k ə ndl ə rd ə d ə eşidi lirdi. Toy sahibi toy başının qoluna qırmızı d ə smal bağlayır , ə lin ə bir çubuq ver ə r ə k toyun ona h ə val ə edilm ə sini elan ed ə rdi. M ə rasim başa çatanda n sonra ona x ə l ə t ver ə r ə k əşyaları geri alar dı. Toylarda ə n ç ox « T ə r ə k ə m ə» , « Kolxozu » , « S arıköy n ə k » , « N arağacı» v ə « K ə sm ə» havaları altında oyna nılırdı. Sanki toyçularla oynayanlar arasında yarış gedirdi. Oyun zamanı aldanan uduzmuş hesab edilirdi. H ə r toya g ə l ə n kişi toyçulara pul x ə l ə ti ver ə rdi. Verilmiş pulları toybaşı S ə di, Ə ziz v ə ya Urman yığardı. « Kolxozu » oyun havasında toybaşı on beş -iyirmi n ə f ə r g ə nci ətrafına toplayaraq onları yallı r ə qsin ə d ə v ə t edirdi. Oyun ged ə n zaman toybaşı h ə r hansı bir əşyanı cibind ə n çıxarardı sa, (konfet, daraq, d ə smal, pul, bıçaq v ə s.), oy- nayanlar da bunu etm ə li idi. Ə g ə r oynayanlar bu h ə r ə k ə ti gecikdir ə rdil ə rs ə toybaşı t ə r ə find ə n möhkə m çubuqla dö - yü l ə r ə k (t ə bii olaraq, zarafatla) c əzalandırılardı. R ə qs za- manı kişilə r oynayan qadınların ə lin ə pul verirdil ə r. R ə qs başa çatdıqdan sonra toybaşı pulları geri qaytararaq pul ver ə nl ə rd ə n şirinlik alırdı. Bütün şirinliklə r yığıl araq axırda toybaşı v ə toyçular arasında bölüşdürülürdü. Toyçuları qonşular axşam evl ə rind ə qonaq ed ə rdi. Qış ayla rında respubli kanın bir çox rayonundan k ə nd ə aşıqlar g ə l ə r ə k, m ə clisl ə r qurar, ə v ə zind ə şirinlik ala rdılar. K ə nd m əişə ti. K ə ndd ə qaz x ə tti çəkilmiş , amma ya şa - yış evl ə rin ə verilm əmişdi. Buna görə d ə k ə nd camaatı odundan v ə qaz balonlarından istifad ə etm ə li olurdular. Odun meşə l ə rd ə n yığılırdı. Qışa hazırlıq payızın sonunda v ə qış aylarında görülürdü. Ə n l ə ziz yem ə kl ə ri; aşlardan cü c ə plov (bütov toyuğu n aşın altına qoyulması) , qığbı - ğımlı v ə boran ılı aş , soyutma, dolma, xaşıl (ballı, do şablı) , ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 107 fındıq çubuğunda biş i rilmiş kabablar, ayranaşı, dov ğa , motal pendiri (pendir v ə şor qarışığı) olmuşdur. Bütün xö - r ə kl ə r mis qazanlarda bişir il ə rdi. Çay mis samovarda qay- na dılardı. Mis parç adan, s ə rnicd ə n, sinid ə n, teşdə n geniş istifad ə olunurdu. Yüklə 7,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|